B. Hoạt động thực hành - Bài 4B: Con người Việt Nam

Xếp các sự việc trong truyện Cây khế sau đây thành cốt truyện và viết vào vở:

a) Chim chở người em bay ra đảo lấy vàng, nhờ thế người em trở nên giàu có.

b) Cha mẹ chết, người anh chia gia tài, người em chỉ được cây khế.

c) Người anh biết chuyện, đổi gia tài của mình lấy cây khế, người em bằng lòng.

d) Cây khế có quả, chim đến ăn, người em phàn nàn và chim hẹn trả ơn bằng vàng.

e) Chim lại đến ăn, mọi chuyện diễn ra như cũ, nhưng người anh may túi quá to và lấy quá nhiều vàng.

g) Người anh bị rơi xuống biển và chết.

Lời giải chi tiết:

Dựa vào cốt truyện ở hoạt động 1, kể tóm tắt câu chuyện Cây khế.

Lời giải chi tiết:

     Gia đình nọ có hai anh em, cha mẹ mất sớm và để lại cho anh em một khối gia tài. Vợ chồng người anh tham lam giành hết chỉ chừa lại cho người em một mảnh vườn nhỏ có cây khế. Vợ chồng người em chăm chỉ làm ăn và chăm sóc cây khế chu đáo. Đến mùa khế ra rất nhiều quả. Bỗng một hôm có con chim lạ đến ăn khế. Người em phàn nàn và chim liền bảo người em may túi ba gang để trả ơn bằng vàng. Chim đưa người em ra đảo lấy vàng, từ đó người em trở nên giàu có nhất vùng.

     Người anh hay tin, lân la đến dò hỏi và đổi cả gia tài của mình để lấy mảnh vườn có cây khế. Đến mùa khế chín, chim lại đến và cũng ngỏ ý sẽ trả ơn. Người anh vì tham lam nên đã may túi to để dựng được nhiều vàng. Trên đường đi lấy vàng về vì quá nặng nên người anh đã bị rơi xuống biển và chết.

Nghe thầy cô kể chuyện "Một nhà thơ chân chính"

Dựa vào câu chuyện đã được nghe thầy cô kể, trả lời câu hỏi:

a) Trước sự bạo ngược của nhà vua, dân chúng phản ứng bằng cách nào?

b) Nhà vua làm gì khi biết dân chúng truyền tụng bài ca lên án mình?

c) Trước sự đe dọa của nhà vua, thái độ của mọi người thế nào?

d) Vì sao nhà vua phải thay đổi thái độ?

Lời giải chi tiết:

a) Trước sự bạo ngược của nhà vua, dân chúng đã truyền đi một bài hát thống thiết, lên án thói hống hách bạo tàn của nhà vua và phơi bày nỗi thống khổ của nhân dân.

b) Khi biết dân chúng truyền tụng bài ca lên án mình, nhà vua đã ra lệnh lùng bắt kẻ đã sáng tác bài ca phản loạn ấy.

c) Trước sự đe dọa của nhà  vua, mọi người lộ vẻ sợ sệt và bị khuất phục, duy chỉ có một người là không.

d) Nhà vua thay đổi thái độ bởi ông chợt nhận ra nhà thơ đứng trên giàn hỏa thiêu kia mới chính là nhà thơ chân chính còn lại duy nhất trên đất nước này.

Kể lại toàn bộ câu chuyện.

Lời giải chi tiết:

          Ngày xưa, ở vương quốc Đa-ghét-xtan có một ông vua nổi tiếng bạo ngược. Dưới triều đại ông ta, nhân dân hết sức lầm than. Thế rồi khắp nơi nơi bỗng truyền đi một bài hát thống thiết, lên án thói hống hách bạo tàn của nhà vua và phơi bày nỗi thống khổ của nhân dân. Mọi người dân, từ người lớn đến trẻ con, ai ai cũng say sưa ca bài hát ấy.

     Một ngày kia, bài hát lọt đến tai nhà vua. Ngài lập tức ra lệnh lùng bắt kì được kẻ sáng tác bài ca phản loạn ấy. Các quan đại thần và lính cận vệ ra sức sục sạo cũng không thể tìm được ai là tác giả của bài hát. Vì vậy, nhà vua hạ lệnh tống giam tất cả các nhà thơ và những nghệ nhân hát rong.

     Ba hôm sau, tất cả những người đó được giải vào cung, mỗi người phải hát cho nhà vua nghe một bài hát do chính mình sáng tác.

     Các nhà thơ, các nghệ nhân lần lượt tấu lên những bài ca tụng trí tuệ sáng láng, trái tim nhân hậu, sức mạnh kì diệu của nhà vua, ánh hào quang chói lọi xung quanh sự nghiệp vĩ đại của ngài. Duy chỉ có ba nhà thơ im lặng không chịu hát.

     Nhà vua lệnh thả tất cả, còn ba người này thì đem tống giam vào ngục tối. Ba tháng sau, ngài cho giải họ từ trong ngục ra và phán:

     - Thế nào, giờ thì các ngươi sẽ hát cho trẫm nghe chứ!

     Một trong ba người đó lập tức cất lời ca tụng quốc vương Đa-ghét-xtan. Ông ta được tha ngay. Nhà vua sai đem hai người còn lại đến giàn hỏa thiêu và phán:

     - Hãy hát lên cho trẫm nghe. Đây là cơ hội cuối cùng cứu sống các người.

     Một trong hai người hát lên một bài ca ngợi nhà vua và cũng được tha ngay. Còn người cuối cùng vẫn im lặng. Nhà vua tức giận, hét lên:

     - Trói hắn lại! Nổi lửa lên.

     Bị trói chặt vào giàn hỏa thiêu, nhà thơ cuối cùng bỗng cất tiếng hát. Bài hát vạch trần tội ác của nhà vua. Đó chính là bài ca phản loạn đã lưu truyền khắp đất nước.

     Tiếng hát vang lên, cả hoàng cung rung động cùng với ngọn lửa bừng bừng bốc cháy như giận dữ. Nhà vua bất ngờ thét lên:

     - Dập mau lửa đi, dập mau! Cởi trói ngay cho ông ta. Trẫm không thể để mất nhà thơ chân chính độc nhất của đất nước này!

Trao đổi với các bạn về ý nghĩa của câu chuyện.

Lời giải chi tiết:

Ca ngợi nhà thơ chân chính, có khí phách kiên cường, không khuất phục trước sự tàn bạo của kẻ ác.