2. Hoạt động ngữ văn: làm thơ bảy chữ

Câu 1 (trang 129 VBT Ngữ văn 8, tập 1)

Hãy đọc, gạch nhịp và chỉ ra các tiếng gieo vần cũng như mối quan hệ bằng trắc của hai câu thơ kề nhau trong bài thơ sau (xem bên dưới)

Phương pháp giải:

Em hãy gạch nhịp vào từng câu. Ghi B (bằng), T (trắc) dưới mỗi tiếng trong bài thơ. Nhận xét về quan hệ bằng trắc của hai câu kề nhau (1-2, 2-3, 3-4). Chỉ ra các tiếng gieo vần

Lời giải chi tiết:

         Chiều hôm thằng bé / cưỡi trâu về,

                                                          B       B       B    T     T      B    B

      Nó ngẩng đầu lên / hớn hở nghe.

                                                        T     T      B      B     T     T   B

   Tiếng sáo diều cao / vòi vọi rót,

                                                         T      T      B    B      B    B   T

   Vòm trời trong vắt / ánh pha lê.

                                                          B    B     B      T     T     B    B

- Luật bằng trắc:

+ Đối ở chữ thứ 2, 4, 6 của cặp câu 1-2, 3-4.

+ Niêm ở chữ thứ 2, 4, 6 của cặp câu 2-3.

Câu 2 (trang 129 VBT Ngữ văn 8, tập 1)

Bài thơ sau của Đoàn Văn Cừ đã bị chép sai. Hãy chỉ ra chỗ sai, nói lí do và thử tìm cách sửa lại cho đúng.

Phương pháp giải:

Chú ý phát hiện sai ở quan hệ bằng trắc của hai câu kề nhau và ở các tiếng gieo vần

Lời giải chi tiết:

Chỗ sai: xanh xanh

Sửa bài thơ chép sai:

- Bỏ dấu phẩy ở câu 2 để ngắt nhịp 4 / 3.

- Gieo vần 1, 2, 4 nên phải sửa “xanh xanh” thành “xanh lè”.

Câu 3 (trang 130 VBT Ngữ văn 8, tập 1)

Hãy làm tiếp hai câu cuối  theo ý mình trong bài thơ của Tú Xương àm người biên soạn đã giấu đi

Phương pháp giải:

Dựa vào hai câu đầu để phát triển ý hai câu cuối thành bài thơ trọn vẹn. Sau đó, có thể tìm hai bài thơ đầy đủ của Tú Xương để tham khảo.

Lời giải chi tiết:

Tôi thấy người ta có bảo rằng:

      Bảo rằng thằng Cuội ở cung trăng!

      Một mình buồn bã trông với ngóng

           Hướng xuống dương gian nỗi nhớ nhà.

Câu 4 (trang 130 VBT Ngữ văn 8, tập 1)

Làm tiếp bài thơ dang dở dưới đây cho trọn vẹn theo ý của mình

Phương pháp giải:

Phát triển ý thành bài thơ trọn vẹn, Dựa vào hai câu đã cho trước, nên đặt đầu đề cho bài thơ, rồi thể hiện ý nối tiếp ở hai câu sau. Chú ý quan hệ bằng trắc và chữ gieo vần.

Lời giải chi tiết:

Vui sao ngày đã chuyển sang hè,

  Phượng đỏ sân trường rộn tiếng ve

Nét mực tím giấu bàn tay mùa hạ

    Lướt ngang trời bầy chim sẻ vừa qua