3. Miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự

Câu 1 (trang 59 VBT Ngữ văn 8, tập 1)

Tìm một số đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố miêu tả, biểu cảm trong các tác phẩm đã học như Tắt đèn của Ngô Tất Tố, Tôi đi học của Thanh Tịnh, Lão Hạc của Nam Cao.

Phương pháp giải:

Em đọc lướt 3 văn bản đã học, rồi tìm một đoạn văn trong đó có sử dụng yếu tố miêu tả và biểu cảm. Chỉ ra các yếu tố miêu tả, biểu cảm trong đoạn văn và phân tích giá trị của các yếu tố đó.

Lời giải chi tiết:

* Tôi đi học: 

- Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều.

- Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cánh hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng…

* Tức nước vỡ bờ:

- Thằng Dần vục đầu vừa thổi vừa húp xoàn xoạt. Chị Dậu rón rén bưng một bát lớn đến chỗ chồng nằm.

- Thầy em cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột.

- Rồi chị đón lấu cải Tỉu ngồi xuống đó như có ý chờ xem chồng chị ăn có ngon miệng không.

* Lão Hạc:

- Lão hút xong, đặt xe điếu xuống, quay ra ngoài thở khói…

- Sau một điếu thuốc lào, óc người ta tê dại đi trong nỗi đê mê nhẹ nhõm. Lão Hạc ngồi lặng lẽ, hưởng chút khoái lạc cỏn con ấy.

=> Các đoạn văn trên có yếu tố miêu tả làm hiện ra trước mắt người đọc cảnh vật, sự việc và có tác động đến những câu văn biểu cảm, làm cho đoạn văn bật ra được ý nghĩa sâu sắc đầy hình tượng.

Câu 2 (trang 60 VBT Ngữ văn 8, tập 1)

Hãy viết một đoạn văn kể về giây phút đầu tiên khi em gặp lại người thân sau một thời gian xa cách.

Phương pháp giải:

     Muốn viết được đoạn văn theo các yêu cầu trên, trước hết em lập dàn ý đoạn. Trong dàn ý đoạn, cần nêu mấy ý sau: Từ xa thấy người thân như thế nào; đến gần thấy ra sao; hành động của em và người thân thế nào; những biểu hiện tình cảm của hai người khi gặp nhau thế nào; sau đó dựa vào dàn ý này, em viết thành đoạn văn. Viết xong, gạch dưới các yếu tố miêu tả và biểu cảm trong đoạn văn.

Lời giải chi tiết:

      Khác với mọi ngày, chiều nay em đi học về thấy cánh cửa nhà mở thật rộng. Qua hàng rào hoa dâm bụt em thấy trong nhà có một bóng người cao lớn đang đi lại… Em thắc mắc tự hỏi “Ai đây nhỉ?” và đi vội về…Vừa bước đến cửa thì một gương mặt thương nhớ hơn hai năm nay đối với em hiện ra làm em xúc động lặng người. Em vứt cặp xuống, chạy ào đến ôm thân hình vạm vỡ đầy sương gió và kêu lên: “Ôi! Bố!”. Em hỏi bố trong lời nghẹn ngào, “Bố về bao giờ thế?” và đôi dòng nước mắt trào ra. Bố em vừa cốc nhẹ lên đầu em, vừa nói: “Con gái bố lớn quá rồi!”. Em vừa xoa đôi má rám nắng, vừa hôn lên nước da ngăm đen mặn mòi mùi biển cả ấy, thế rồi hai bố con bỗng nhiên cười rất to…  

- Chú thích:

+ Miêu tả: phần in đậm.

+ Biểu cảm: phần gạch chân.