Lý thuyết Một số oxit quan trọng.

I. CANXI OXIT (CaO)

1. Tính chất hóa học

- CaO (vôi sống) là một oxit bazơ tan trong nước và phản ứng với nước, có những tính chất hóa học sau:

a) Tác dụng với nước: 

CaO  +  H₂O → Ca(OH)₂

- Phản ứng của canxi oxit với nước gọi là phản ứng tôi vôi; chất Ca(OH)₂ tạo thành gọi là vôi tôi, là chất rắn màu trắng, ít tan trong nước, phần tan tạo thành dung dịch bazơ còn gọi là nước vôi trong.

b) Tác dụng với axit tạo thành muối và nước.

Ví dụ:

CaO + 2HCl → CaCl₂ + H₂O

c) Tác dụng với oxit axit tạo thành muối.

Ví dụ:

CaO + CO₂ → CaCO₃

2. Ứng dụng của canxi oxit

- CaO có những ứng dụng chủ yếu sau đây:

   + Phần lớn canxi oxit được dùng trong công nghiệp luyện kim và làm nguyên liệu cho công nghiệp hóa học.

   + Canxi oxit còn được dùng để khử chua đất trồng trọt, xử lí nước thải công nghiệp, sát trùng, diệt nấm, khử độc môi trường,…

   + Canxi oxit có tính hút ẩm mạnh nên được dùng để làm khô nhiều chất.

3. Sản xuất canxi oxit trong công nghiệp

- Nguyên liệu để sản xuất canxi oxit là đá vôi (chứa CaCO₃). Chất đốt là than đá, củi, dầu, khí tự nhiên,…

- Các phản ứng hóa học xảy ra khi nung vôi:

   + Than cháy sinh ra khí CO₂ và tỏa nhiều nhiệt: 

C + O₂ \(\xrightarrow{{{t^o}}}\) CO₂

   + Nhiệt sinh ra phân hủy đá vôi ở khoảng trên 900⁰C:

CaCO₃ \(\xrightarrow{{{t^o}}}\) CaO + CO₂

Sơ đồ tư duy: CaO

II. Lưu huỳnh đioxit (SO₂)

1. Tính chất vật lí

- Lưu huỳnh đioxit là chất khí không màu, mùi hắc, độc (gây ho, viêm đường hô hấp…), nặng hơn không khí.

2. Tính chất hóa học:

Lưu huỳnh đioxit là một oxit axit tan trong nước và phản ứng với nước, có những tính chất hóa học sau:

a) Tác dụng với nước tạo thành dung dịch axit:

SO₂ + H₂O → H₂SO₃ (axit sunfurơ)

- SO₂ là chất gây ô nhiễm không khí, là một trong các chất gây ra mưa axit.

b) Tác dụng với dung dịch bazơ tạo thành muối và nước:

Thí dụ:                                     

SO₂ + Ca(OH)₂ → CaSO₃ + H₂O

- Khi SO₂ tác dụng với dung dịch bazơ có thể tạo muối trung hòa và muối axit.

c) Tác dụng với oxit bazơ (tan) tạo thành muối:

Thí dụ:

SO₂ + Na₂O → Na₂SO₃

3. Ứng dụng của lưu huỳnh đioxit

- Phần lớn SO₂ dùng để sản xuất axit sunfuric H₂SO₄.

- Dùng làm chất tẩy trắng bột gỗ trong sản xuất giấy, đường,…

- Dùng làm chất diệt nấm mốc,…

4. Điều chế lưu huỳnh đioxit 

a) Trong phòng thí nghiệm: Cho muối sunfit tác dụng với axit mạnh như HCl, H₂SO₄,…

Thí dụ:

Na₂SO₃ + H₂SO₄ → Na₂SO₄ + SO₂ + H₂O

Khí SO₂ được thu bằng phương pháp đẩy không khí.

b) Trong công nghiệp: Đốt lưu huỳnh hoặc quặng pirit sắt FeS₂ trong không khí:

S + O₂ → SO₂

4FeS₂ + 11O₂ → 2Fe₂O₃ + 8SO₂

Sơ đồ tư duy: SO₂