"Nghĩ chuyện đời xưa cũng nực cười, Sự đời đến thế, thế thời thôi! Rừng xanh núi đỏ hơn nghìn dặm, Nước độc ma thiêng mấy vạn người. Khoét rỗng ruột gan trời đất cả, Phá tung phên giậu hạ di rồi. Thôi...

Nguyễn Lê Tú Châu

Trong bài thơ "Nghĩ chuyện đời xưa cũng nực cười", nhà thơ Nguyễn Khuyến thể hiện tâm trạng chán nản, buồn bã, thất vọng trước thực trạng xã hội đương thời.

Hai câu thơ đầu, nhà thơ bày tỏ sự hoài niệm về quá khứ, khi mà xã hội vẫn còn giữ được những nét đẹp truyền thống, văn hóa. Tuy nhiên, thực tại hiện tại lại khiến nhà thơ cảm thấy nực cười, phẫn nộ.

Trong hai câu thơ tiếp theo, nhà thơ đã vẽ ra một bức tranh xã hội đầy bi thương, đau khổ. Đó là một xã hội mà con người sống trong cảnh lầm than, khổ cực, bị áp bức, bóc lột.

Hai câu thơ cuối, nhà thơ đã bày tỏ sự bất lực, buông xuôi trước thực trạng xã hội. Nhà thơ cảm thấy như mọi thứ đã đi đến hồi kết, không còn gì để thay đổi.

Có thể nói, bài thơ "Nghĩ chuyện đời xưa cũng nực cười" là một tiếng nói phản kháng mạnh mẽ của nhà thơ trước thực trạng xã hội đương thời. Bài thơ cũng thể hiện sự chán nản, thất vọng của nhà thơ trước những đổi thay của xã hội.

Dưới đây là một số chi tiết cụ thể thể hiện tâm trạng của nhà thơ trong bài thơ:

Từ "nực cười" thể hiện sự phẫn nộ, bất bình trước thực trạng xã hội.

Những hình ảnh "rừng xanh núi đỏ", "nước độc ma thiêng" thể hiện sự đau khổ, lầm than của con người.

Những từ ngữ "khoét rỗng ruột gan trời đất cả", "phá tung phên giậu hạ di rồi" thể hiện sự thất vọng, buông xuôi của nhà thơ.

Câu thơ "Mấy trắng về đâu nước chảy xuôi" thể hiện sự bất lực, không còn hy vọng của nhà thơ.

Bài thơ "Nghĩ chuyện đời xưa cũng nực cười" là một bài thơ giàu giá trị hiện thực và nhân đạo. Bài thơ đã phản ánh một cách chân thực và sâu sắc thực trạng xã hội đương thời, đồng thời thể hiện sự đồng cảm, xót thương của nhà thơ đối với những người dân lao động nghèo khổ.