phân tích nghệ thuật lập luận của văn bản Tôi Có Một Ước Mơ

Trong “Tuyên ngôn Độc lập” năm 1776 Mĩ có đoạn: “Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”. Tuy nhiên, không phải bất cứ ai ở bất cứ nơi nào trên đất nước Mĩ cũng được tự do và sở hữu những quyền cơ bản mà thiêng liêng ấy. Nạn phân biệt chủng tộc diễn ra trong thời gian dài tại đất nước này đã khiến cuộc sống của rất nhiều người da đen rơi vào tăm tối. Để đấu tranh chống lại sự kì thị ấy, Martin Luther King đã viết bài diễn văn “Tôi có một ước mơ”. Bài diễn văn thể hiện nghệ thuật lập luận xuất sắc của ông.

Martin Luther King (1929 - 1968) là mục sư và một nhà hoạt động nhân quyền người Mỹ gốc Phi. Ông được biết đến là một trong những nhà lãnh đạo có ảnh hưởng lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ và thế giới. Martin Luther King đã dành cả cuộc đời mình để đại diện cho những người da đen cất cao tiếng nói đấu tranh cho nhân quyền. Năm 1964, ông được nhận Giải Nobel Hòa bình danh giá. Đoạn trích “Tôi có một ước mơ” được trích từ bài diễn văn nổi tiếng của Martin Luther King vào năm 1963 trong cuộc tuần hành tại Washington.

Mở đầu bài diễn văn, Martin đã nêu ra nguyên nhân của cuộc đấu tranh: "Tôi rất vui được tham gia cùng các bạn ngày hôm nay vào cuộc biểu tình cho tự do như là một sự kiện tuyệt vời nhất sẽ đi vào lịch sử đất nước của chúng ta”. Đó là “một cuộc biểu tình cho tự do”, có nguyên nhân chính đáng, khác với những cuộc bạo động hay nổi loạn bất chính. Những người da đen đang xuống đường biểu tình vì quyền lợi chính đáng của mình. Có thể thấy đây là tiền đề hợp lí để tác giả triển khai các ý kiến về sau.

Sau đó, tác giả nhắc đến bản “Tuyên ngôn Giải phóng nô lệ” được Tổng thống Lincoln kí cách đó hơn một thế kỉ. Trước đây, từ có thời kì những người da đen bị coi là nô lệ, bị buôn bán như những món hàng. Sắc lệnh của Lincoln tưởng như đã mở ra thời kì tươi sáng cho những người da đen nhưng thực tế họ vẫn “cô đơn trên những hòn đảo nghèo đói giữa đại dương mênh mông thịnh vượng về vật chất”, “gầy mòn trong những ngóc ngách của xã hội Mỹ”. Martin đã thẳng thắn chỉ ra rằng đây là một tình trạng rất đáng xấu hổ. Một đất nước từng giương cao ngọn cờ tự do, giải phóng nô lệ và rồi cũng chính đất nước ấy vẫn kìm hãm những người da đen. Việc viện dẫn văn kiện lịch sử nổi tiếng đã trở thành điểm tựa vững chắc, giúp lập luận của Martin trở nên thuyết phục. Từ đó, tác giả cho thấy việc kì thị người da đen là sai trái.

Tiếp đến, Martin đã thúc giục mọi người bằng cách đề ra thời điểm thích hợp để đứng lên đấu tranh: “Ngay Bây Giờ”. Những người da đen đã chịu đựng sự đau khổ kéo dài, đã nuôi hi vọng về tương lai tươi sáng quá lâu. Và bây giờ là lúc “hiện thực hóa lời hứa dân chủ” của nước Mĩ cho chính những người dân của nó. Nếu con người không lên tiếng sẽ là một điều tai hại cho đất nước. Cuộc đấu tranh này mới chỉ là “năm khởi đầu”. Martin hướng lời kêu gọi mạnh mẽ, gan góc của mình đến những người da đen và tất cả những công dân Mĩ. “lời hứa dân chủ” là lời hứa của tất cả công dân Mĩ, là bộ mặt của đất nước tự do nên mỗi người đều có trách nhiệm của mình với lời hứa đó. Trên hết, ông còn cảnh báo trước về sức mạnh của những người da đen: “Và sẽ không có sự bình yên hay ngơi nghỉ ở nước Mĩ cho đến khi người da đen được công dân quyền công dân cua mình”, “Những cuộc nổi dậy như con lốc sẽ tiếp tục rung lắc nền móng của đất nước”. Lời văn của Martin dõng dạc và đanh thép, thể hiện ý chí quật cường và quyết tâm cao độ.

Phương pháp đấu tranh là điều quan trọng quyết định chiến thắng của một cuộc đấu tranh. Martin đã đặt ra cho nguyên tắc đấu tranh vô cùng đúng đắn. Ông nhắc nhở những chiến hữu tránh xa những “hận thù và cay đắng”, “hành động sai trái”. Để đây thực sự là cuộc nổi dậy của chính nghĩa, tranh đấu vì hòa bình và tự do thì trước hết, chính những con người tham gia vào đó phải thực sự là những người ưa chuộng hòa bình. Martin cũng đề cập đến những người anh em da trắng đang ủng hộ cuộc biểu tình này và đề cao những con người ấy. Có thể thấy lập luận của Martin rất thông minh, khéo léo và vô cùng thuyết phục.

Martin đã khơi dậy sức mạnh và lòng quyết tâm hừng hực của những người dân da đen bằng cách nói như “luôn tiến về phía trước”, “không thể quay lại”. Đây là cuộc chiến danh dự của những người da đen, phản kháng cho quá khứ, hiện tại và cả tương lai của họ nên họ sẽ không bao giờ hài lòng khi sự phân biệt chưa chấm dứt. Martin một lần nữa nhắc lại thực tế xót xa để truyền động lực cho người nghe. Người da đen không thể thuê phòng nghỉ trên những xa lộ, phải chịu đựng sự tàn bạo của cảnh sát, không có quyền bầu cử và con cháu của họ sẽ bị tước đi nhân phẩm bởi những tấm bảng “Chỉ dành cho người da trắng”. Martin thể hiện sự thấu hiểu, đồng cảm với những người dân da đen đã và đang chịu áp bức. Những câu nói: “Đừng chìm sâu trong tuyệt vọng”, “các bạn đã trở thành những người tranh đấu kì cựu và sáng tạo” cho thấy niềm tin tưởng của ông vào các chiến hữu của mình.

Cuối cùng, Martin thể hiện niềm tin cao cả của mình vào “giấc mơ Mỹ”, tin rằng đất nước sẽ thực sự tự do và bình đẳng như đúng những gì ta vẫn nói về nó. Tác giả đề cập đến một loạt địa danh như Giosooc-gia, Mi-xi-xi-pi, Niu-He-sơ, A-lơ-ghe-ly,... kết hợp với điệp khúc “Hãy để tự do ngân vang” để truyền lửa đến nhân dân ở khắp nơi trên nước Mỹ chứ không chỉ riêng những người có mặt tại Washington ngày hôm đó. Ông nhấn mạnh rằng mọi người đều là con của Tạo Hóa. Lời kêu gọi của Martin tràn đầy tình yêu hòa bình. Lời ca trong bài hát của người da đen khép lại bài diễn văn nhưng mở ra trong tâm hồn con người ý chí khôn nguôi, tinh thần dũng cảm để đấu tranh cho quyền sống chân chính.

Bài diễn văn của Martin Luther King có lập luận chặt chẽ, bố cục mạch lạc, dẫn chứng thực tế thuyết phục, hòa quyện giữa cảm xúc và lí lẽ. Đây là minh chứng cho những cống hiến cao cả của Martin trong công cuộc đấu tranh cho bình đẳng, truyền cảm hứng cho mọi công dân ưa chuộng hòa bình trên toàn thế giới.