Phân tích những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của đoạn trích Mùa Hoa Cải Bên Sông

 Cuộc đời con người là những câu chuyện khác nhau, có người thì êm đềm, thoải dòng nhẹ nhàng trôi, có người sung túc, hạnh phúc nhưng cũng có những số phận đớn đau, khốn cùng đến mức khiến người nghe khóc nghẹn, khóc nấc lên mà lịm đi trong đau khổ. Đó chính là trang đời của người đàn ông khốn khổ trong trích đoạn "Mùa hoa cải bên sông" của tác giả Nguyễn Quang Thiều. Nỗi đớn đau trên sự vô cảm đã khiến cho con người ta trở nên vừa căm phẫn, vừa bất lựa và sự suy sụp, sụp đổ tinh thần như ở đáy vực đã được tác giả khắc họa đầy sống động qua đoạn trích.

   Nguyễn Quang Thiều sinh năm 1957  tại Thôn Hoàng Dương (Làng Chùa), xã Sơn Công, huyên Ứng Hòa, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Thành phố Hà Nội). Ông tốt nghiệp đại học ở Cuba. Ông từng làm việc tại tuần báo Văn Nghệ, Tuần Việt Nam, ủy viên Hội đồng thơ và hiện đang là Phó chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam khoá 8.Ngoài lĩnh vực chính thơ ca tạo nên tên tuổi, ông còn là một nhà văn với các thể loại tiểu thuyết,truyện ngắn,bút ký và tham gia vào lĩnh vực báo chí.

  Mùa Hoa Cải Bên Sông” Đây là tên của tuyển tập truyện ngắn, trong đó có Truyện ngắn nổi tiếng “Mùa hoa cải bên sông”. Tác phẩm này được viết cách đây 20 năm, đã được dựng thành phim “Lời nguyền của dòng sông” do Khải Hưng làm đạo điễn, từng đoạt giải vàng liên hoan phim truyền hình quốc tế tại Bỉ năm 1993.

  Truyện ngắn "Mùa hoa cải bên sông" kể về mối tình đầy đau thương giữa Thao và Chinh, hai nhân vật chính của câu chuyện. Chinh là cô con gái mười bảy tuổi của ông Lư, một người đàn ông già dành phần lớn cuộc đời mình trên sông nước. Nỗi đau mất vợ vì dịch bệnh đã khiến ông Lư trở nên cay đắng và hận thù đất liền. Khi vợ ông qua đời, người ta không cho chôn cất trên đất liền vì sợ bệnh dịch lây lan, điều này khiến ông căm phẫn và quyết định không bao giờ cho con mình đặt chân lên đất liền.Chinh, ở tuổi thanh xuân rực rỡ, luôn khao khát khám phá những điều mới lạ. Một lần, cô phát hiện ra vườn hoa cải vàng rực bên bờ sông. Say mê vẻ đẹp của hoa, cô lén lút ra khỏi thuyền để hái hoa và ngắm nhìn chúng. Nhưng rồi, Thao, chủ nhân của vườn hoa, đã phát hiện ra cô. Ban đầu, Thao ra vườn hoa vì mẹ anh nghi ngờ có kẻ hái trộm, nhưng khi gặp Chinh, anh ngay lập tức bị cuốn hút bởi vẻ đẹp trong sáng của cô. Từ đó, hai người bắt đầu gặp gỡ, trò chuyện và nảy sinh tình cảm trong sự lén lút.Đến ngày giỗ vợ, ông Lư phát hiện ngôi mộ của bà đã bị dời đi. Cú sốc lớn hơn ập đến khi ông biết Chinh yêu Thao, một người đàn ông trên đất liền, và cô đã mang thai. Trong cơn thịnh nộ, ông Lư đánh đập Chinh dã man, khiến thân hình gầy yếu của cô đầy thương tích. May mắn thay, Thao kịp thời xuất hiện, bảo vệ Chinh và đối mặt với ông Lư. Anh thẳng thắn nói về tình yêu của mình dành cho Chinh và lên án sự độc đoán, tàn nhẫn của ông Lư. Tuy nhiên, khi Thao quay về lấy thuốc cho Chinh, chiếc thuyền của ông Lư đã biến mất. Thao đau đớn, ốm nặng một thời gian dài. Khi bình phục, anh quyết định đi tìm Chinh, bất chấp mọi hiểm nguy. Anh lang thang khắp nơi, hỏi han từng người về chiếc thuyền của ông Lư, nhưng mỗi thông tin nhận được chỉ khiến trái tim anh thêm đau đớn. Anh không biết liệu Chinh và đứa con của họ có còn sống hay không.

  Đoạn trích trên chính là đoạn khi người mẹ của Chinh, vợ của ông Lư, không thể tìm được nơi chôn cất khiến ông Lư đau đớn đến tột cùng. Cuối cùng chỉ có thể chôn cất vợ ở đáy sông. Và đó cũng là nguyên do khiến ông lập lời thề cay nghiệt và phản đối chuyện tình của Chinh đến cùng.

 Với chủ đề về số phận của những người nông dân, người thuyền chài đầy khó khăn và càng khốn khổ hơn trước sự vô cảm của con người.  Mùa hè của sự đói kém và bệnh dịch, đâu đâu cũng là tiếng kèn trống đưa ma. Chỉ vì người vợ bị dịch bệnh mà chất nên không một người dân trên bờ nào đồng ý cho ông chôn cất. Không một nơi đâu cho vợ ông được yên phép yên nghỉ, đến cuối cùng chỉ có đáy sông mở rộng lòng đón nhận lấy người phụ nữ khốn khổ. Còn gì đớn đau hơn khi vất vả cả đời tới lúc chết lại chẳng có nơi để yên nghỉ. Càng cay độc hơn khi dù dịch bệnh lan khắp nơi cũng chẳng phải vợ ông là người duy nhất nhưng những con người ấy lại vô tình, lạnh lòng quyết chẳng nhường một miếng đất cho một bông cải đã tàn.

  Cốt truyện nhẹ nhành mà sâu cay tận đáy lòng, tận tâm can. Sự vô cảm là khởi nguồn cho sự cay độc và căm thù kéo theo đó là số phận đầy đau thương của người con gái sau này.  Người đàn ông ấy cũng là một cha tốt, là một người chồng thương vợ. Chính vì quá thương vợ, thấy người mình thương cùng mình trải qua cả nửa cuộc đời, cùng qua bao khó khăn sóng gió mà tới tận lúc chết chẳng có được mảnh đất an nghỉ. Như vậy, sao không căm, không phẫn cho được. Chính sự từ tình yêu đã khiến ông phải lập lời thề cay độc, khiến ông căm ghét những con người trên đất liền kia. Tâm trí ông lúc đó đớn đau như muôn kim đâm vào trái tim, sự bất lực, đau khổ nhưng lại chẳng thể làm gì khiến ông chỉ còn biết ôm lấy thi thể người vợ mà khóc nấc lên. Một tình yêu thật đẹp như mùa cải bên sông năm ấy nhưng cũng thật đau, thật tàn khốc vì lạnh lòng của những con người ấy.

  Tác giả đã khéo léo tạo dựng không gian và thời gian đặc trưng của vùng sông nước. Không gian dòng sông, bãi cát, thuyền bè, và thời gian mùa hè đầy bệnh tật, đói kém được miêu tả chân thực, sống động mang một sắc màu u tối như để báo hiệu trước rằng bức tranh cuộc đời các nhân vật trong truyện cũng mang một màu xám xịt.  Nhưng bức tranh ấy lại có những mảng vàng ấm áp, đó là màu vàng của hoa cải, màu vàng của tình thương, tình yêu mà ông Lư dành cho người vợ đã khuất của mình.Ngôn ngữ trong  giản dị, gần gũi, nhưng lại chứa đựng nhiều hình ảnh giàu sức gợi. Những câu văn ngắn gọn, nhịp điệu chậm rãi phù hợp với không khí trầm lắng của câu chuyện. Các chi tiết như "tiếng kèn đám ma thảm thiết", "những chiếc cờ tang vật vờ bay", hay "con thuyền vật vờ trôi" đã tạo nên một bức tranh sống động, đầy ám ảnh về một thời kỳ đầy khó khăn, bệnh tật và chết chóc. Đồng thời, ngôn ngữ cũng thể hiện được tình cảm sâu nặng của ông đối với người vợ đã khuất, cũng như sự gắn bó máu thịt của ông với dòng sông.Mặc dù câu chuyện tưởng như là  bi kịch đầy thảm khốc trước cái chết của người vợ nhưng tác giả vẫn khéo léo lồng ghép những tia hy vọng. Hình ảnh đám cưới của người con trai cả, với hàng chục chiếc thuyền kết lại thành bè lớn, là một điểm sáng trong câu chuyện. Nó không chỉ thể hiện sự tiếp nối của truyền thống gia đình mà còn là niềm tin vào tương lai, vào sự sống tiếp diễn dù trong hoàn cảnh khó khăn.

       "Mùa hoa cải bên sông" là một thước phim tăm tối với những tiếng gào thét từ đáy lòng của người đàn ông mất vợ và sự bất lực, đớn đau đến tột cùng trước hiện thực đầy lạnh lẽo, tàn khốc. Đoạn trích là một bức tranh tâm lí sống động và là những hạt cảm xúc động đến trái tim đầy thương cảm của người đọc. Khiến tất cả như hóa thành người đàn ông ấy mà đau, mà xót, mà bất lực, tự trách bản thân mà ám ảnh.