ngôn chí 10

Câu 8. Điểm tương đồng trong quan niệm nhàn của Nguyễn Trãi với quan niệm sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm là:

- Nhàn là xa lánh lợi danh, không bị danh lợi ràng buộc;

- Nhàn là về với thiên nhiên, sống hòa hợp với tự nhiên, giữ gìn nhân cách.

Câu 9. 

Ít nhiều tiêu sái lòng ngoài thế,

Năng một ông này đẹp thú này.

Hai câu kết cho ta thấy vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi: Một con người lựa chọn về với thôn quê, xa lánh lợi danh (ngoài thế ) để tìm sự thảnh thơi, an lạc trong tâm hồn (tiêu sái ). Với Nguyễn Trãi đó là thú "đẹp" mà dường như chỉ có mình ông (một ông này ) có được. Nguyễn Trải là người có tâm hồn thanh cao, không màng danh lợi, và cũng rất bản lĩnh trong sự lựa chọn lối sống nhàn.

Câu 10. 

Hai câu thơ đầu cho ta thấy sự lựa chọn của Nguyễn Trãi. Với quan niệm "Có thân chớ để lợi danh vây" Nguyễn Trãi đã cáo quan về ở ẩn, rời xa chốn quan trường nhiều danh lợi nhưng cũng lắm thị phi, bon chen, sát phạt. Đây là sự lựa chọn đúng đắn. Bởi thời thế nhiễu nhương, gian thần lộng hành, nếu cứ một mực cầu danh lợi, có khi con người sẽ thiệt thân hoặc đánh mất chính mình. Lựa chọn của Nguyễn Trãi cũng là lựa chọn của các bậc hiền nhân như Nguyễn Bỉnh Khiêm hay Nguyễn Khuyến sau này. Chọn về nhàn để di dưỡng tinh thần, để giữ gìn nhân cách. Cuộc sống của Nguyễn Trãi khi về nhàn thật thảnh thơi, thoát tục: "Cảnh tựa chùa chiền, lòng tựa thầy". Thiên nhiên, cuộc sống nơi Côn Sơn với trùng trùng thông, trúc, bình yên, đẹp như cõi cửa Phật. Lòng người vì thế cũng thanh tịnh, thoát tục như thầy chùa - người nương cửa Phật. Cảnh đẹp, lòng người cũng đẹp. Hai câu thơ đầu với giọng điệu khoan thai, nhẹ nhàng khiến ta hình dung cuộc sống của Nguyễn Trãi chốn thôn quê thật an nhiên, thảnh thơi, thật đáng sống.