19/03/2024
19/03/2024
Nền văn học hiện đại của Việt Nam chứng kiến sự ra đời của nhiều truyện ngắn vô cùng đặc sắc. Đó là ngòi bút tố cáo xã hội thực dân nửa phong kiến, là tiếng nói đứng lên bênh vực những người dân nghèo. Nguyễn Công Hoan được coi là ngọn cờ đầu cho những tác phẩm hiện thực phê phán đó. Ông đến với chủ nghĩa hiện thực bằng văn học trào phúng. Ngay từ những tác phẩm đầu tiên, ông đã vạch ra muôn vàn cảnh xấu xa, bỉ ổi, những điều bất công ngang trái trong xã hội Việt Nam xưa. Giữa những áng văn như vậy, truyện ngắn Bước Đường Cùng của Nguyễn Công Hoan nổi lên như những thước phim gai góc, khiến người đọc căm tức đến khôn cùng.
Bước Đường Cùng kể về một anh nông dân tên Pha. Cuộc đời anh bị đẩy vào tuyệt lộ vì những thói xấu xa của bọn quan lại và đế quốc. Tác giả Nguyễn Công Hoan đã rất thành công trong việc vẽ lên 2 mảng màu đối lập trong cùng một bức tranh hiện thực. Một bên là đám đế quốc quan tham. Mang tiếng là quan phụ mẫu nhưng chúng chỉ biết tổ chức những cuộc ăn chơi hút chích, đánh mạt chược thâu đêm, tổ chức những buổi lễ giỗ hay tiệc tùng vô cớ. Chúng tống giam người rồi đánh đập vì không mang tiền đến lễ. Mỗi vụ thuế đến, lính cơ về làng tróc nã, trói bắt, cùm kẹp người dân. Những con người bé mọn luôn bị các thế lực phong kiến đàn áp, họ bị đẩy vào bước đường cùng do những cái bất công của chế độ thối nát chốn hương thôn.
Bước đường cùng phản ánh cuộc sống nông thôn đương thời trên một phạm vi tương đối rộng với nhiều tài liệu phong phú, chân thực về tình cảnh khổ cực của người nông dân bị áp bức bóc lột, trong đó, nổi bật nhất là nạn địa chủ phong kiến. Nhân vật Nghị Lại là một điển hình khá toàn diện về giai cấp địa chủ thối nát, phản động. Tác giả tập trung vạch trần dục vọng cướp đoạt ruộng đất nông dân của bọn địa chủ, chủ yếu bằng thủ đoạn cho vay cắt cổ. Trong khi miêu tả quá trình bị đẩy tới “bước đường cùng” không cưỡng được của người nông dân Việt Nam trước cách mạng, tác giả đã cố gắng xây dựng một nhân vật tích cực, có quá trình phát triển về ý thức giác ngộ và tinh thần đấu tranh chống kẻ thù giai cấp. Nhận thức tiến bộ đó của Nguyễn Công Hoan là nhờ ảnh hưởng của phong trào Mặt trận dân chủ do Đảng Cộng sản lãnh đạo. Nhưng nhận thức của tác giả khi đó chưa thật đầy đủ, chính xác, nên Bước đường cùng vẫn bộc lộ những mâu thuẫn, lúng túng trong việc tìm nguồn gốc nỗi khổ của nông dân, trong việc thể hiện con đường đấu tranh của họ. Mặt khác, trong khi miêu tả chân thực cảm động nỗi khổ của người nông dân, tác giả chưa phải đã hiểu biết sâu sắc, đầy đủ đời sống tinh thần phong phú và phẩm chất đẹp đẽ của họ.
Bước đường cùng có nhiều trang đặc sắc, sinh động, song chưa có được sức truyền cảm nghệ thuật tương xứng với chủ đề lớn, tiến bộ của nó. Tuy nhiên, ý nghĩa tiến bộ của tác phẩm từng được báo chí cách mạng khi đó khẳng định, biểu dương. Một số Hội ái hữu công nhân đã đưa tác phẩm lên sân khấu. Chính quyền thực dân Pháp vội vã cấm lưu hành lần lượt trên toàn cõi Đông Dương.
Nhà văn Nguyễn Công Hoan là bậc thầy trong việc đẩy cảm xúc của người đọc lên đến cao trào. Đọc cuốn Bước Đường Cùng, chúng ta không khỏi căm tức, sục sôi và thương hại số phận những người dân nghèo khổ bị quan tham đẩy vào bế tắc.
Bước Đường Cùng là tiếng súng dõng dạc nã vào đầu những tên tham quan. Đó cũng là tiếng nói cổ vũ những người dân nghèo đứng lên chống lại giặc dốt để tự tay nắm lấy vận mệnh của mình. Khép lại tác phẩm, người đọc sẽ phải suy nghĩ khá nhiều trong những cảm xúc vui buồn, bực tức và day dứt lẫn lộn.
Nếu bạn muốn hỏi bài tập
Các câu hỏi của bạn luôn được giải đáp dưới 10 phút
CÂU HỎI LIÊN QUAN
Top thành viên trả lời