- Kể tên các cơ quan của hệ tiêu hóa, nêu chức năng của hệ tiêu hóa.

Cấu tạo và chức năng của hệ tiêu hóa
Các cơ quan chính cấu tạo nên hệ thống tiêu hóa được gọi là đường tiêu hóa, bao gồm: miệng, thực quản, dạ dày, ruột non, đại tràng, trực tràng và hậu môn. Hỗ trợ các cơ quan này trong suốt quá trình hoạt động là tuyến tụy, túi mật và gan.

Hệ tiêu hóa gồm nhiều cơ quan khác nhau, mỗi cơ quan thực hiện từng chức năng riêng biệt, cụ thể như sau:

1. Miệng
Miệng là nơi bắt đầu của đường tiêu hóa. Quá trình tiêu hóa bắt đầu trước khi nhai thức ăn. Cụ thể, tuyến nước bọt đã bắt đầu hoạt động mạnh mẽ khi mắt nhìn, mũi ngửi thấy thức ăn. Sau khi bắt đầu ăn, răng nhai thức ăn thành từng miếng nhỏ để hỗ trợ tiêu hóa dễ dàng hơn. Nước bọt trộn với thức ăn để bắt đầu phân giải thành dạng cơ thể có thể hấp thụ. Khi nuốt, lưỡi sẽ đưa thức ăn vào cổ họng và thực quản.

2. Thực quản
Thực quản là một ống cơ nối cổ họng (hầu họng) với dạ dày. Thực quản dài khoảng 25cm và được lót bởi mô màu hồng ẩm gọi là niêm mạc. Thực quản di chuyển phía sau khí quản (khí quản), tim và trước cột sống. Các cơn co thắt cơ xảy ra trong thực quản được gọi là nhu động, có chức năng đưa thức ăn di chuyển đến dạ dày. Cơ vòng dưới thực quản (cơ vòng thực quản dưới) giãn ra để đưa thức ăn vào dạ dày. Khi ở trạng thái co thắt, cơ vòng này sẽ co lại, ngăn các chất trong dạ dày trào ngược vào thực quản.

3. Dạ dày
Dạ dày là một tạng rỗng, chứa enzym phân giải thức ăn thành dạng có thể hấp thụ được. Ngoài ra, các tế bào trong niêm mạc dạ dày cũng đồng thời tiết ra một loại axit mạnh, hỗ trợ quá trình phân giải. Khi thức ăn được xử lý hoàn tất, dạ dày sẽ tiếp tục giải phóng thức ăn vào ruột non.

4. Ruột non
Ruột non có cấu tạo gồm: tá tràng, hỗng tràng và hồi tràng, có cấu trúc dạng ống có thể dài đến 600 cm, sử dụng các enzym tuyến tụy và mật tiết ra từ gan để phân giải thức ăn. Ruột non cũng co bóp để vận chuyển thức ăn và trộn với dịch tiêu hóa.

sub kênh tiêu hóa tâm anh
Tá tràng là đoạn đầu tiên của ruột non nối dạ dày với ruột non. Tá tràng còn là nơi tiếp nhận dịch mật từ gan qua ống mật chủ, dịch tụy từ ống tụy chính. Hỗng tràng và hồi tràng nằm phía dưới ruột, thực hiện chức năng hấp thụ các chất dinh dưỡng vào máu. Thức ăn trong ruột non bắt đầu ở dạng bán rắn, sau khi đi qua ruột non sẽ chuyển thành dạng lỏng. Nước, mật, enzym và chất nhầy sẽ góp phần thay đổi độ đặc của thức ăn. Sau khi các chất dinh dưỡng đã được hấp thụ, chất lỏng còn sót lại của thức ăn sẽ đi qua ruột non và chuyển vào đại tràng.

5. Tuyến tụy
Tuyến tụy nằm phía sau dạ dày ở vùng bụng trên bên trái, được bao quanh bởi các cơ quan khác gồm: ruột non, gan và lách. Tuyến tụy xốp và dài khoảng 15 – 25 cm, thực hiện đồng thời chức năng nội tiết và ngoại tiết.

Tuyến tụy chứa các tuyến ngoại tiết sản xuất các enzyme quan trọng đối với tiêu hoá. Những enzyme này bao gồm: trypsin và chymotrypsi (tiêu hóa protein), amylase (tiêu hóa carbohydrate) và lipase (phân huỷ chất béo). Khi thức ăn vào dạ dày, các dịch tụy này được giải phóng vào một hệ thống ống dẫn lên đỉnh trong ống tụy chính.

Tuyến tụy đồng thời cũng tạo ra insulin và glucagon truyền trực tiếp vào máu. Insulin là hormone chính thực hiện nhiệm vụ chuyển hóa đường trong cơ thể.Tuyến tụy duy trì mức đường huyết không đổi. Khi mức đường huyết quá cao, tuyến tụy sẽ tiết ra insulin. Ngược lại, khi mức đường huyết quá thấp thì tuyến tụy tiết ra glucagon.

6. Gan
Gan thực hiện nhiều chức năng quan trọng đối với cơ thể. Trong hệ tiêu hóa, cơ quan này đảm nhiệm quá trình xử lý các chất dinh dưỡng được hấp thụ từ ruột non. Mật từ gan tiết vào ruột non cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tiêu hóa chất béo và một số vitamin cần thiết. Gan đồng thời cũng lấy chất dinh dưỡng được ruột hấp thụ để tạo ra các loại chất khác nhau, phục vụ cho hoạt động của cơ thể. Ngoài ra, giải độc cũng là chức năng quan trọng của cơ quan này.

cấu tạo hệ tiêu hóa
Gan xử lý các chất dinh dưỡng đã được hấp thụ ở ruột non
7. Túi mật
Túi mật có chức năng lưu trữ và cô đặc mật từ gan, sau đó giải phóng vào tá tràng ở ruột non để hỗ trợ quá trình hấp thụ và tiêu hóa chất béo.

8. Đại tràng
Đại tràng thực hiện chức năng xử lý chất thải, đảm bảo quá trình đại tiện diễn ra dễ dàng, thuận tiện hơn. Cơ quan này là một ống cơ dài 182 cm, nối ruột non với trực tràng. Đại tràng được tạo thành từ manh tràng, bao gồm: Đại tràng lên, đại tràng ngang, đại tràng xuống và đại tràng sigma.

Phân, hoặc chất thải còn sót lại từ quá trình tiêu hóa sẽ di chuyển qua đại tràng bằng nhu động, bắt đầu ở trạng thái lỏng và kết thúc ở dạng rắn. Phân đi qua đại tràng đã được loại bỏ nước hoàn toàn, được lưu trữ trong đại tràng sigma trước khi đi vào trực tràng 1 – 2 lần/ ngày.

Thông thường, thời gian phân đi qua đại tràng mất khoảng 36 giờ. Phân chủ yếu chứa vi khuẩn và vụn thức ăn. Khi đại tràng đã chứa đầy phân, phân sẽ được đẩy xuống trực tràng để bắt đầu quá trình đào thải ra ngoài (đại tiện).

9. Trực tràng
Trực tràng nối đại tràng với hậu môn, dài khoảng 20 cm. Cơ quan này nhận phân thải ra từ đại tràng, có thể tống phân ra ngoài hoặc giữ phân cho đến thời điểm thích hợp cần thải ra. Khi trực tràng chứa đầy hoặc bị căng, phản xạ đại tiện xảy ra. Nếu có thể, cơ thắt giãn ra, trực tràng co lại, thải các chất bên trong ra ngoài. Trong trường hợp ngược lại, cơ thắt sẽ co lại, trực tràng điều chỉnh để cảm giác khó chịu tạm thời biến mất.

bệnh lý ở hệ tiêu hóa
Trực tràng là cơ quan nối đại tràng với hậu môn
10. Hậu môn
Hậu môn là phần cuối cùng của đường tiêu hóa, dài khoảng 5 cm, bao gồm các cơ sàn chậu và hai cơ vòng bên trong, bên ngoài. Cơ vòng hậu môn bên trong được điều khiển bởi các sợi phó giao cảm, chúng sẽ giãn ra một cách không chủ ý. Cơ thắt hậu môn ngoài là cơ xương được điều khiển bởi dây thần kinh thân thể cho phép kiểm soát việc đại tiện một cách có ý thức.

Khi trực tràng căng ra, phản xạ cơ thắt trực tràng bắt đầu và làm cơ thắt trong thư giãn. Nếu không muốn đại tiện, sự co bóp tự nguyện của cơ thắt ngoài có thể trì hoãn việc đại tiện. Nếu việc đại tiện phù hợp thì một loạt phản xạ sẽ diễn ra dẫn đến:Thư giãn cơ thắt ngoài, co thắt cơ thành bụng, thư giãn các cơ thành xương chậu, sóng nhu động sau đó tạo điều kiện cho phân di chuyển qua ống hậu môn.

Cơ vòng trong luôn ở trạng thái co chặt, trừ khi phân đi vào trực tràng, từ đó ngăn tình trạng đại tiện mất kiểm soát khi đang ngủ. Khi muốn đi vệ sinh, cơ vòng ngoài sẽ giữ phân, sau đó thư giãn để thải chất bên trong ra ngoài.