Viết bài văn nghị luận phân tích đánh giá nội dung và nghệ thuật bài thơ "Đợi mưa trên đảo Sinh Tồn " củ Trần Đăng Khoa

Thanhngocne

Trên hành trình gần một thế kỉ, hình tượng người lính đã trở nên quen thuộc đối với thơ ca cách mạng Việt Nam. Họ xuất hiện trong văn chương một cách giản dị, đời thời nhưng vô cùng lạc quan, dũng cảm. Thời chiến, họ là những con người đã làm nên lịch sử, trở thành nhân vật chính của lịch sử thời đại cách mạng bởi tinh thần quả cảm, sẵn sàng xả thân vì sự nghiệp chung. Thời bình, họ vẫn kiên cường bảo vệ biên cương Tổ quốc, giữ vững thành quả chiến đấu, hi sinh của cha ông. Hình ảnh những người lính ngày đêm canh giữ biển đảo quê hương xuất hiện nhiều trong văn học sau 1975. Với cảm hứng ngợi ca, tự hào, Trần Đăng Khoa đã dành cả một chùm thơ viết về họ mà "Đợi mưa trên đảo sinh tồn" là một trong số đó.

Bài thơ mở đầu bằng ánh mắt của những chàng lính trẻ dõi về phía xa xăm, nơi có những bóng mây mưa, rơi chớp xanh lấp loáng trời:

Chúng tôi ngồi trên đảo Sinh Tồn

Bóng đen sẫm như gốc cây khô cháy

Mắt đăm đăm nhìn về nơi ấy

Nơi cơn mưa thăm thẳm xa khơi

Ánh chớp xanh lấp loáng phía chân trời..

Câu thơ đầu tiên, tác giả nhắc tên hòn đảo "Sinh Tồn" như nhấn mạnh tính chất khắc nghiệt, sống còn của sự sống nơi đây. Trên hòn đảo không hề có nước ngọt này, con người và mọi vật đều phải kiên cường gồng mình lên để giành lấy sự sống. Vì không có nước ngọt như những đảo khác, nên mưa trời đối với họ là cái gì đó vô cùng "xa xỉ", quý giá vô ngần. Chính bởi điều này mà người lính mong ngóng mưa (có lẽ hơn tất cả sự mong mỏi trên đời). Họ dõi về phía xa xăm nơi đất liền - nơi đang có những dấu hiệu của những trận mưa rào đổ xuống: Từ bóng đen sẫm của mây, đến ánh chớp xanh lấp loáng. Với đất liền, mưa là hiện tượng hết sức bình thường, nhưng với người lính trên đảo Sinh Tồn, đó là món quà vô giá của thiên nhiên, mang đến sức sống cho con người, vạn vật nơi đây. Họ hướng cả về ơn mưa phía đất liền bằng ánh mắt đăm đăm "thèm thuồng" đến tội nghiệp, họ ngồi lặng yên nhìn cơn mưa nơi đất liền một cách trang nghiêm như đợi chờ điều kì diệu sẽ đến.

Niềm mong mỏi đến cháy bỏng đã bật thốt thành lời:

Ôi ước gì được thấy mưa rơi

Điệp ngữ "Ôi ước gì" lặp lại ba lần trong đoạn thơ thứ hai mang giá trị biểu cảm mãnh liệt. Người lính luôn mơ ước được thấy mưa rơi giữa nơi bao quanh toàn nước mặn, niềm mong ước không phải bình thường, thoáng qua rồi quên, mà trở thành nỗi niềm da diết, cháy bỏng. Họ tưởng tượng viễn cảnh tươi đẹp về mưa và nói với chúng ta niềm vui sướng vô biên của họ khi mưa xuống:

Ôi ước gì được thấy mưa rơi

Mặt chúng tôi ngửa lên như đất

Những màu mây sẽ thôi không héo quắt

Đá san hô sẽ nảy cỏ xanh lên

Đảo xa khơi sẽ hóa đất liền

Chúng tôi không cạo đầu, để tóc lên như cỏ

Rồi kháo nhau

Bữa tiệc linh đình bày toàn nước ngọt

Cả một không gian đầy sức sống hiện lên khi mưa xuống: Người lính vui mừng ngửa mặt đón mưa; màu mây trên trời không còn "héo quắt" như khi nắng hạn, đá san hô cũng nảy cỏ tươi, đảo sẽ xanh tươi như đất liền, và dí dỏm nhất là mái đầu tóc mọc lên như cỏ của chàng lính. Thiếu nước ngọt, họ phải cạo trọc đầu để tiết kiệm nước, nếu có mưa, mái tóc ấy sẽ lại mọc xanh tươi. Bữa tiệc của họ cũng thật thú vị, không hề có sơn hào hải vị mà chỉ toàn "nước ngọt" - nước mưa. Thế mới biết, mưa đối với họ quý giá đến vô cùng. Dẫu chỉ là niềm vui trong tưởng tượng, chỉ là những điều "sẽ" xảy ra mà xao ta như nghe thấy tiếng reo hân hoan ngân nga trong từng câu chữ.

Khao khát vẫn tiếp tục bật thốt lên da diết, cháy bỏng:

Ôi ước gì được thấy mưa rơi

Cơn mưa lớn vẫn rập rình ngoài biển

Ánh chớp xanh vẫn lấp loáng phía chân trời..

Thực tế về cơn mưa "rập rình ngoài biển" và ánh chớp vẫn xa xăm "phía chân trời" kéo người lính trở về với hiện tại, với cái khô cằn, khắc nghiệt của nắng gió Trường Sa. Nhưng chẳng bao lâu, khao khát lại bùng lên, những cơn mưa tưởng tượng lại tiếp tục nâng niềm vui người lính bay bổng chốn nào:

Ôi ước gì được thấy mưa rơi

Chúng tôi sẽ trụi trần, nhảy choi choi trên mặt cát

Giãy giụa tơi bời trên mặt cát

Như con cá rô rạch nước đón mưa rào

Úp miệng vào tay, chúng tôi sẽ cùng gào

Như ếch nhái uôm uôm khắp đảo

Đến đây, cảm xúc vui sướng của người lính như vờ òa. Niềm vui khi mưa xuống biến thành những hành động kì lạ. Họ sẵn sàng cởi trần đứng giữa màn mưa để mưa tưới mát thân thể. Họ chẳng ngại nhảy loi choi, giãy giụa tơi bời trên mặt cát như những đứa trẻ tinh nghịch. Họ có thể cùng gào lên như tiếng ếch nhái uôm uôm. Những tiếng hát của trái tim, của tâm hồn hân hoan bất tận cứ ào ạt tuôn trào trong thơ, ào ạt như những cơn mưa tưởng tượng đang xối xả tuôn xuống. Niềm hạnh phúc vô ngần của người lính không thể biểu đạt bằng lời, mà phải bằng hành động, bằng những tiếng gào thét inh uôm. Giọng thơ sôi nổi, từ ngữ giàu giá trị biểu đạt "trụi trần", "loi choi", "uôm uôm", cùng biện pháp so sánh hài hước "như con cá rô rạch nước", "như ếch nhái uôm uôm".. tất cả cộng hưởng với nhau biểu đạt mức độ tột cùng của niềm vui sướng trong tâm hồn những chàng lính khi đón mưa. Phải thấu hiểu, đồng điệu đến thế nào, nhà thơ mới có thể "nhập thân" vào những chàng lính để nói lên nỗi mong chờ của họ về mưa. Những câu thơ viết về tâm trạng của người lính mà như chất chứa cả nỗi niềm của người làm thơ. Phải chăng những trải nghiệm trên hòn đảo khắc nghiệt này đã khiến Trần Đăng Khoa có thể viết, viết hay và lạ như thế?