phân tích bài thơ một góc phù sa của nhà thơ nguyễn minh khiêm

Nguyễn Minh Khiêm là gương mặt tiêu biểu trong lớp nhà thơ trẻ thời kỳ đổi mới. Thơ ông giàu cảm xúc, tinh tế và sâu lắng. Một góc phù sa là một tác phẩm đặc sắc của Nguyễn Minh Khiêm viết về quê hương xứ Nghệ. Bài thơ đã thể hiện tình yêu tha thiết với dòng sông Lam gắn liền với tuổi thơ êm đềm của tác giả.
“Một góc phù sa” được in trong tập “Bến đợi”, xuất bản năm 2013. Bài thơ nói lên nỗi nhớ thương da diết của người con xa quê đối với dòng sông Lam – nơi lưu giữ biết bao kỉ niệm tuổi thơ tươi đẹp. Qua đó, ta thấy được tình yêu quê hương thắm thiết của nhà thơ.
Mở đầu bài thơ, tác giả đã gợi ra những hình ảnh quen thuộc của quê hương:
“Tôi sinh ra bên bờ sông Lam
Nước chảy đôi dòng nên kẻ ở người đi.”
Tác giả tự giới thiệu mình sinh ra bên bờ sông Lam. Đây là một địa danh nổi tiếng của mảnh đất Nghệ An. Sông Lam bắt nguồn từ hai dòng chảy khác nhau, một bên mười hai km từ núi Mồng Gà qua các huyện Thanh Chương, Đô Lương, Anh Sơn rồi đổ ra biển ở Cửa Lò; một bên dài 42km chảy qua Tương Dương, Quỳnh Lưu, Hoàng Mai rồi đổ ra Biển Đông ở cửa Hội. Chính vì vậy mà nước sông Lam chảy đôi dòng, tạo thành hai luồng rõ rệt. Luồng bên này rộng hơn luồng bên kia. Điều này khiến cho việc đi lại trên sông gặp nhiều khó khăn. Câu thơ thứ hai như lời giải thích cho sự chia ly của những người dân ven sông Lam. Họ phải sống cuộc đời li tán bởi dòng chảy đôi của con sông.
Hai câu thơ tiếp theo gợi nhắc đến những kỉ niệm tuổi thơ bên dòng sông Lam:
“Tôi lớn lên bên dòng chảy ấy
Cứ mỗi mùa lũ lại bồi thêm phù sa.”
Tuổi thơ của tác giả trôi qua êm đềm bên dòng sông Lam. Nơi đây đã chứng kiến những bước trưởng thành của đứa trẻ ngày nào. Mỗi khi mùa lũ về, dòng sông Lam lại bồi đắp thêm phù sa màu mỡ cho vùng đồng bằng châu thổ ven sông. Phù sa chính là chất màu nhiệm làm xanh tươi ruộng đồng, vườn tược. Nó cũng góp phần nuôi dưỡng tâm hồn thi sĩ của nhà thơ.
Những câu thơ tiếp theo, tác giả bộc lộ nỗi nhớ thương da diết đối với dòng sông Lam:
“Giờ tôi đi xa…
Nhớ một góc phù sa”.
Sau những năm tháng học tập và công tác xa quê, giờ đây tác giả đã trở thành một người khách phương xa. Nỗi nhớ quê hương trào dâng mãnh liệt trong lòng nhà thơ. Ông nhớ về dòng sông Lam thân thương, nhớ về những kỉ niệm tuổi thơ êm đềm. Tác giả chỉ nhớ “một góc phù sa” nhưng cũng đủ để gợi ra cả một miền kí ức tươi đẹp.
Bài thơ có nhan đề “Một góc phù sa” nhưng thực chất nội dung lại không hề đơn giản như thế. Dòng sông Lam không chỉ bồi đắp phù sa cho vùng đồng bằng ven sông mà nó còn mang nặng tình nghĩa quê hương. Tình cảm của nhà thơ dành cho dòng sông Lam cũng giống như vậy. Đó là tình cảm thiêng liêng, chân thành và sâu sắc.
Với ngôn ngữ bình dị, giọng điệu tha thiết cùng những hình ảnh gần gũi, bài thơ “Một góc phù sa” đã giúp người đọc hiểu thêm về vẻ đẹp của dòng sông Lam cũng như tình yêu quê hương thắm thiết của nhà thơ Nguyễn Minh Khiêm.