1) Biểu tượng là một hình ảnh, đồ vật hoặc hành động có thể đại diện cho một ý nghĩa sâu sắc hơn. Nó thường được sử dụng để truyền đạt thông điệp, tạo ra cảm xúc hoặc gợi lên những suy nghĩ trừu tượng. Ví dụ: Hình ảnh mặt trời mọc trên biển có thể biểu tượng cho hy vọng mới, sự khởi đầu tươi sáng hay niềm tin vào tương lai.
Đặc điểm của biểu tượng bao gồm tính đa nghĩa, tức là mỗi người có thể hiểu biểu tượng theo cách riêng của mình dựa trên kinh nghiệm và tri thức cá nhân. Ngoài ra, biểu tượng cũng thường mang tính chất ẩn dụ, tức là nó không chỉ đơn thuần là mô tả trực tiếp mà còn chứa đựng một tầng ý nghĩa sâu xa hơn.
Ví dụ về biểu tượng trong văn học: Trong tác phẩm "Hamlet" của William Shakespeare, chiếc mũ của hoàng tử Hamlet đã trở thành một biểu tượng quan trọng. Chiếc mũ này ban đầu thuộc về cha của Hamlet - vua Claudius, người đã giết ông và chiếm đoạt ngai vàng. Khi Hamlet đeo chiếc mũ đó, anh ta nhận ra rằng mình đang sống dưới bóng đen của tội ác và phải đối mặt với hậu quả của việc trả thù. Do đó, chiếc mũ trở thành biểu tượng cho sự đau khổ, trách nhiệm và quyết tâm của Hamlet trong cuộc chiến chống lại cái xấu.
2) Yếu tố siêu thực trong thơ là gì? Biểu hiện của nó như thế nào? Cho ví dụ minh họa.
- Yếu tố siêu thực trong thơ là một phương pháp nghệ thuật nhằm khám phá tiềm thức và những khía cạnh vô thức của con người. Nó tập trung vào các hình ảnh, âm thanh, từ ngữ không rõ ràng, mơ hồ nhưng lại mang sức mạnh gợi mở, khơi dậy trí tưởng tượng và cảm xúc của độc giả.
- Biểu hiện của yếu tố siêu thực trong thơ rất đa dạng, có thể qua hình ảnh, ngôn ngữ, cấu trúc câu, nhịp điệu,... Ví dụ:
+ Hình ảnh: "Trăng non gượng gạo/ Lơ lửng lưng chừng trời/ Như mảnh trăng vỡ/ Rơi xuống đời tôi". (Xuân Diệu). Hình ảnh "trăng non gượng gạo", "mảnh trăng vỡ" mang tính chất siêu thực, gợi lên cảm giác bất định, mong manh, chia lìa.
+ Ngôn ngữ: "Tôi muốn tắt nắng đi/Cho màu đừng nhạt mất/ Tôi muốn buộc gió lại/Cho hương đừng bay đi". (Xuân Diệu). Câu thơ sử dụng biện pháp lặp từ "tôi muốn", kết hợp với các động từ mạnh "tắt", "buộc" tạo nên giọng điệu khao khát mãnh liệt, phi lý, vượt khỏi giới hạn của thời gian, không gian.
+ Cấu trúc câu: "Anh nhớ em như đông về nhớ rét/ Tình yêu ta như cánh kiến hoa vàng/ Như xuân đến chim rừng lông trở biếc/ Tình yêu làm đất lạ hóa quê hương". (Chế Lan Viên). Cấu trúc câu so sánh liên tiếp, sử dụng nhiều hình ảnh thiên nhiên tạo nên vẻ đẹp lãng mạn, bay bổng, đồng thời thể hiện tình yêu tha thiết, bền chặt của đôi lứa.
- Cần lưu ý phân biệt sự khác nhau giữa tượng trưng và siêu thực trong thơ: Tượng trưng là sử dụng hình ảnh, biểu tượng để diễn đạt ý nghĩa, tư tưởng, còn siêu thực là khai thác tiềm thức, vô thức để tạo ra những hình ảnh, ngôn ngữ mới mẻ, độc đáo.