Nam Cao là nhà văn hiện thực xuất sắc trước cách mạng. Tác phẩm của ông thường gắn liền với hình ảnh của người nông dân, người trí thức nghèo - những người có nhân cách cao đẹp nhưng bị cuộc đời xô đẩy đến bước đường cùng. Giọt nước mắt là một trong những truyện ngắn rất tiêu biểu cho phong cách của Nam Cao. Trong đó, hình ảnh Chí Phèo khóc đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả.
Truyện ngắn “Chí Phèo” kể về cuộc đời của Chí Phèo – 1 đứa trẻ mồ côi bị bỏ rơi trong cái lò gạch cũ khi vừa mới chào đời. Chí được người làng chuyền tay nhau nuôi. Lớn lên Chí hay đi ở hết nhà này tới nhà nọ và cũng chẳng được ai ban cho một chút tình thương. Chí vốn là anh nông dân hiền lành, chất phác, tự lương thiện nhưng đã bị bọn cường hào địa chủ và nhà tù thực dân làm cho tha hóa cả về thể xác lẫn tâm hồn. Sau khi gặp Thị Nở, Chí đã hồi sinh, năm tỉnh dậy Chí cảm thấy miệng đắng và “khát nước”, “chắc chắn là thèm rượu”. Nhưng ngay sau đó Chí nghe thấy tiếng chim hót vui vẻ, Chí nghe thấy những âm thanh quen thuộc trong cuộc sống mà bao lâu chí không để ý tới. Rồi Chí nghe thấy tiếng bước chân “ngần ngại” rồi dừng lại của Thị Nở. Nhìn bát cháo hành trên tay Chí thấy ngạc nhiên, bâng khuâng. Chí Phèo thực sự xúc động vì lần đầu tiên hắn được một người đàn bà cho. Xưa nay, hắn phải cướp bóc, dọa nạt hoặc đâm chém người khác để lấy tiền uống rượu. Hắn từng kéo lật xe goòng, đập nát quán người bán rượu cuối thôn, rạch mặt ăn vạ… Vì thế, con đường của hắn đi chỉ có thể là nhà tù hoặc bãi đất trống phía ngoài chợ. Lần đầu tiên trong đời, Chí được gần gũi với một người phụ nữ, được chăm sóc bởi bàn tay của một người phụ nữ. Bát cháo hành là hương vị của tình yêu thương chân thành, con người thật sự quan tâm đến nhau. Đó chính là những giá trị nhân đạo đầy tính nhân văn mà ngòi bút sắc sảo của Nam Cao đã khám phá ra.
Nhưng rồi hạnh phúc ấy chưa tới 1 ngày, thị Nở sang khuyên Chí trở về với con đường lương thiện thì Thị Nở lại nhận lời lấy Chí. Chí đang từ 1 tên quỷ dữ biến thành 1 con người bình thường, khát khao hoàn lương. Chí mong muốn làm hòa với mọi người, mong muốn được quay trở lại làm người lương thiện. Thế nhưng, ước mơ ấy chỉ thoáng qua trong giây lát đã nhanh chóng bị dập tắt. Chí đau đớn nhận ra rằng, mình không thể trở thành người lương thiện được nữa. Xã hội xưa quá tàn bạo, nhẫn tâm chà đạp lên quyền sống của mỗi con người. Chí Phèo đã chết trên ngưỡng cửa trở về cuộc đời, Chí không được ai cho làm người “Trời ơi! Hắn thèm lương thiện, hắn muốn làm hòa với mọi người biết bao! … Mỗi người đi qua đều có thể hại hắn, sở kiện hắn”. Chỉ duy nhất thị Nở vẫn còn ở lại, nhưng thị lại nói ra những lời khiến Chí không thể chịu nổi “Y như là kẻ khác, lại nói: Tiếng thằng trời đánh! Ôi sao mà nó đáng ghét thế!” . Chí Phèo đuổi theo thị Nở nhưng bị ngã xuống. Chí giơ hai tay về phía trước, lè nhè nói: Giá cứ thế này thì thích nhỉ?”. Câu nói như lời trăng trối của Chí. Chí đã hiểu rõ nguyên nhân dẫn đến bi kịch của bản thân và quyết định tìm tới cái chết để giải thoát. Cái chết của Chí Phèo khiến người đọc không khỏi xót xa.
Hình ảnh giọt nước mắt của Chí Phèo đã để lại trong lòng độc giả nỗi day dứt, ám ảnh khôn nguôi. Qua đó, tác giả cảnh báo chúng ta cần phải nhìn nhận lại xã hội lúc bấy giờ, cần thay đổi để xây dựng một xã hội công bằng hơn, nhân đạo hơn.