Xuân Diệu được mệnh danh là “nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới”, ông có rất nhiều những tác phẩm hay để lại tên tuổi của mình. Bài thơ Vội Vàng là một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông, thể hiện quan niệm sống mới mẻ của Xuân Diệu.
Mở đầu bài thơ là khát vọng mãnh liệt của Xuân Diệu về cuộc sống:
“Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi”
Nhà thơ muốn can thiệp vào quy luật tự nhiên của tạo hóa, muốn thay đổi quy luật sinh tồn của vạn vật bằng cách tắt nắng, buộc gió để giữ lại vẻ đẹp của thiên nhiên. Nhà thơ muốn níu giữ thời gian để tận hưởng trọn vẹn vẻ đẹp của mùa xuân, của tuổi trẻ. Khát vọng ấy thật táo bạo, phi lý nhưng lại rất hợp lý bởi nó xuất phát từ trái tim yêu đời tha thiết của Xuân Diệu.
Tiếp theo đó, nhà thơ vẽ ra trước mắt người đọc khung cảnh thiên nhiên mùa xuân căng tràn sức sống:
“Của ong bướm này đây tuần tháng mật
Này đây hoa của đồng nội xanh rì
Này đây lá của cành tơ phơ phất
Của yến anh này đây khúc tình si
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi
Mỗi buổi sớm thần Vui hằng gõ cửa
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần”.
Bức tranh thiên nhiên mùa xuân được miêu tả qua hệ thống hình ảnh thơ gợi cảm, giàu sức liên tưởng cùng với việc sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ như điệp ngữ, liệt kê, ẩn dụ… Tất cả đã góp phần khắc họa bức tranh mùa xuân tươi đẹp, tràn đầy nhựa sống. Bức tranh thiên nhiên ấy có ong bướm nhộn nhịp, có hoa của đồng nội xanh rì, có lá của cành tơ phơ phất, có yến anh cất khúc tình si, có ánh sáng chớp hàng mi, có tháng giêng ngon như cặp môi gần. Mùa xuân hiện lên thật đẹp, thật tình tứ, mời gọi con người hòa mình vào thế giới ấy để tận hưởng, để thưởng thức.
Qua bức tranh thiên nhiên mùa xuân, nhà thơ bộc lộ rõ hơn thái độ sống vội vàng, cuống quýt để tận hưởng mọi khoảnh khắc của cuộc đời:
“Ta muốn ôm
Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều
Và non nước, và cây, và cỏ rạng
Chín nhớ mùi thơm, và tiếng huyền”.
Điệp ngữ “ta muốn” kết hợp với các động từ mạnh “ôm”, “riết”, “say”, “thâu”, “cắn” diễn tả khát khao mãnh liệt của nhà thơ về cuộc sống. Nhà thơ muốn ôm cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn, muốn riết mây đưa và gió lượn, muốn say cánh bướm với tình yêu, muốn thâu trong một cái hôn nhiều và non nước, và cây, và cỏ rạng, chín nhớ mùi thơm, và tiếng huyền. Đó đều là những điều giản dị, quen thuộc, gần gũi trong cuộc sống nhưng lại mang đến cho nhà thơ niềm vui, hạnh phúc lớn lao.
Bài thơ khép lại bằng câu hỏi:
“Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!”
Câu hỏi vừa là lời bày tỏ trực tiếp tình cảm của nhà thơ với mùa xuân, vừa nhấn mạnh thêm lần nữa khát khao mãnh liệt của Xuân Diệu.
Với giọng điệu sôi nổi, nhiệt thành, hình ảnh thơ độc đáo, ngôn từ mới lạ, bài thơ Vội vàng đã giúp người đọc cảm nhận được rõ nét hơn tâm hồn yêu cuộc sống tha thiết của nhà thơ Xuân Diệu.