Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ ) phân tích cấu tứ và hình ảnh trong bài thơ ‘có khi nào’ của bùi minh quốc

Võ Nguyên Thiện

Bài thơ "Có khi nào" của Bùi Minh Quốc là một bài thơ ngắn gọn, nhưng giàu cảm xúc và sâu sắc về sự lỡ làng trong cuộc sống. Với chỉ bốn câu, tác giả đã xây dựng một cấu tứ đầy tiếc nuối và đồng thời nhắc nhở chúng ta về sự vô tình mà con người dễ mắc phải trên những con đường bận rộn.

Cấu tứ của bài thơ được triển khai theo hướng gợi mở một câu hỏi đầy trăn trở, tự vấn. Ngay từ đầu bài, câu hỏi “Có khi nào trên đường đời tấp nập” mở ra một bối cảnh đời sống hiện đại – nơi mà con người dễ dàng bị cuốn vào guồng quay của công việc, trách nhiệm, và nhịp sống hối hả. Câu hỏi này như một lời nhắc nhở rằng, trong cái tất bật của cuộc sống, có thể chúng ta đã bỏ lỡ điều gì đó quan trọng, điều mà nếu không vô tình bỏ qua, sẽ có thể thay đổi cuộc đời mình.

Tiếp theo đó, câu thơ "Ta vô tình đi lướt qua nhau" chính là một sự khẳng định về sự vô ý, về cái lơ đãng mà con người thường không nhận ra. Câu thơ khơi gợi hình ảnh hai con người trên đường đời, có thể đã có lúc đối diện, nhưng lại không hề nhận ra sự hiện diện của nhau. Sự vô tình ấy làm nổi bật sự mất mát về tinh thần, điều mà con người chỉ cảm nhận được khi mọi thứ đã qua.

Sự mất mát càng được nhấn mạnh hơn qua hai câu kết: "Bước lơ đãng chẳng ngờ đang để mất / Một tâm hồn ta đã đợi từ lâu." Hình ảnh “bước lơ đãng” mang một sắc thái tiêu cực nhưng gần gũi, phản ánh tình trạng của rất nhiều người trong cuộc sống hiện đại: bước đi mà không ý thức, không cảm nhận, không lắng nghe cảm xúc xung quanh. Việc “để mất một tâm hồn” đã chờ đợi từ lâu càng làm nổi bật nỗi tiếc nuối khôn nguôi, bởi lẽ, cái chúng ta đã bỏ qua không phải là vật chất mà là sự đồng điệu tâm hồn – thứ quý giá vô cùng nhưng dễ bị lãng quên trong cái vô thức của con người.

Hình ảnh trong bài thơ tuy đơn giản nhưng đầy sức gợi. Hình ảnh “đường đời tấp nập” ngay lập tức đưa ta vào bối cảnh của cuộc sống thường nhật với bao bộn bề lo toan. Đường đời không chỉ là con đường vật lý mà còn là biểu tượng cho hành trình sống của mỗi người. Trên con đường ấy, con người dễ dàng "lướt qua nhau," vô tình bỏ lỡ những tâm hồn đáng ra có thể là sự đồng cảm, là người bạn đời, hoặc chỉ đơn giản là một tri kỷ.

Bước chân lơ đãng cũng là một hình ảnh tiêu biểu, biểu hiện cho sự mất kết nối, sự thiếu thốn về tinh thần giữa con người với nhau. Trong nhịp sống bận rộn, chúng ta dễ dàng lạc mất nhau trong dòng người qua lại. Câu thơ nhấn mạnh sự lơ là, hời hợt khi tiếp xúc với người khác, như một lời cảnh báo rằng nếu ta không sống chậm lại, không trân trọng những khoảnh khắc và con người xung quanh, ta có thể sẽ bỏ lỡ những điều đáng quý nhất.

Cuối cùng, hình ảnh "một tâm hồn ta đã đợi từ lâu" mang tính chất biểu tượng cao. Đây không chỉ là sự tiếc nuối cho một người cụ thể, mà còn là sự mất mát của cả một cơ hội đồng điệu tâm hồn. Tâm hồn mà "ta đã đợi" từ lâu có thể là một người bạn, một tri kỷ, hoặc cũng có thể là một cơ hội trong đời sống mà mỗi người tìm kiếm. Điều đó cho thấy sự mong mỏi, khát khao tìm thấy sự đồng điệu, nhưng lại không có cơ hội hiện thực hóa chỉ vì sự vô tình, thiếu chú ý của bản thân.

Bài thơ "Có khi nào" của Bùi Minh Quốc là một lời tự vấn sâu sắc về sự vô tình và lỡ làng trong cuộc sống hiện đại. Qua cấu tứ tự hỏi, tự trả lời cùng với những hình ảnh giản dị nhưng đầy ý nghĩa, tác giả đã nhắc nhở chúng ta về giá trị của sự lắng nghe và cảm nhận cuộc sống. Trong cái dòng chảy hối hả của đời sống, chúng ta cần học cách dừng lại, để không bỏ lỡ những con người, những khoảnh khắc mà sau này có thể sẽ trở thành điều quan trọng nhất đời mình.