Truyện ngắn “Cái chết của con Mực” là một tác phẩm nổi tiếng của nhà văn Nam Cao, được in lần đầu trên báo năm 1946, với tên ban đầu là “Chết”. Câu chuyện kể về cuộc sống của những người nông dân trong xã hội Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám, đặc biệt là tình cảm giữa con người và động vật.
Trong truyện, Nam Cao đã xây dựng thành công hai nhân vật chính là Lão Hạc và Cậu Vàng (con chó). Lão Hạc là một người nông dân nghèo khổ, sống cô đơn sau khi con trai đi phu đồn điền cao su. Cậu Vàng là con chó mà lão yêu quý như con ruột. Hai nhân vật này đại diện cho tầng lớp nông dân Việt Nam trong thời kỳ đó, phải chịu đựng nhiều đau khổ, bất hạnh nhưng vẫn giữ được tấm lòng lương thiện, trung hậu.
Một trong những điểm nổi bật của truyện là cách Nam Cao miêu tả tâm lý nhân vật. Lão Hcac được mô tả là một người đàn ông già nua, cô độc, luôn sống trong cảnh nghèo khó. Sau khi con trai đi xa, lão chỉ còn lại một mình với con chó Cậu Vàng. Lão yêu thương Cậu Vàng như con ruột, thường xuyên chăm sóc, trò chuyện với nó. Khi buộc phải bán Cậu Vàng để lấy tiền lo cho con trai, lão đã rất dằn vặt, đau khổ. Lão thậm chí còn không ăn uống gì, chỉ nằm khóc suốt đêm. Cảnh tượng này khiến người đọc vô cùng xúc động và thương xót cho số phận của lão Hạc.
Cậu Vàng cũng là một nhân vật đáng chú ý trong truyện. Con chó này được lão Hạc nuôi từ nhỏ, coi như con ruột. Khi lão buộc phải bán Cậu Vàng, con chó đã tỏ ra buồn bã, thất vọng. Nó không hiểu tại sao chủ lại bỏ rơi nó. Cảnh tượng này càng làm tăng thêm sự thương cảm của người đọc đối với số phận của cả lão Hạc và Cậu Vàng.
Ngoài ra, truyện còn có nhiều chi tiết, hình ảnh giàu ý nghĩa. Ví dụ, hình ảnh con chó Cậu Vàng được lặp đi lặp lại nhiều lần, tượng trưng cho tình cảm gắn bó giữa lão Hạc và con chó. Hình ảnh lão Hạc ôm con chó trước khi bán cũng thể hiện sự đau đớn, dằn vặt của lão. Hay hình ảnh lão Hạc tự tử bằng bả chó cũng mang ý nghĩa sâu sắc, thể hiện sự tuyệt vọng, bế tắc của lão khi không còn lối thoát.
Tổng kết, truyện ngắn "Cái chết của con Mực" là một tác phẩm xuất sắc của Nam Cao, phản ánh chân thực cuộc sống khốn khổ của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám. Truyện đã khắc họa thành công hai nhân vật chính là lão Hạc và Cậu Vàng, đồng thời sử dụng nhiều chi tiết, hình ảnh giàu ý nghĩa để thể hiện tư tưởng của tác giả.