Trước hết, về nội dung, Mùa lạc và Hai lần chết đều viết về cuộc sống và số phận của con người trong bối cảnh xã hội khác nhau. Mùa lạc kể về một người phụ nữ tên Đào, dù trải qua nhiều khó khăn trong cuộc sống nhưng luôn sống lạc quan, vươn lên với hy vọng về tương lai tốt đẹp hơn. Đào là biểu tượng cho sự kiên cường, biết trân trọng giá trị của bản thân và niềm tin vào hạnh phúc gia đình. Mùa lạc mang đậm tinh thần xây dựng, với những giá trị tích cực về con người trong xã hội hiện đại.
Trong khi đó, Hai lần chết lại mang màu sắc u ám, xoay quanh nhân vật người đàn bà tên Lan và người chồng cũ của cô. Trong câu chuyện, cái chết của người chồng cũ không chỉ là một cái chết về thể xác mà còn là một cái chết về tinh thần, một sự sụp đổ từ sâu trong tâm hồn. Thạch Lam tập trung khai thác sự cô độc, mất mát của con người trong xã hội cũ, nơi mà hạnh phúc gia đình và tình yêu dường như không còn chỗ đứng. Hai lần chết phơi bày hiện thực cay đắng và đau thương, nơi con người dường như bị nghiền nát bởi hoàn cảnh.
Về phong cách nghệ thuật, cả hai nhà văn đều có cách diễn đạt riêng, phản ánh rõ nét phong cách sáng tác của mình. Nguyễn Khải với Mùa lạc mang phong cách phóng khoáng, giàu sức sống, thể hiện một cách sống thực tế và vươn lên trong mọi hoàn cảnh. Cách viết của ông toát lên tinh thần lạc quan, khiến người đọc cảm nhận được một sự sống động và tràn đầy niềm tin. Nguyễn Khải thường dùng ngôn ngữ giản dị, chân thật để thể hiện sự gần gũi với người đọc, nhấn mạnh vào giá trị tích cực của con người.
Ngược lại, Thạch Lam trong Hai lần chết lại sử dụng ngôn ngữ trau chuốt, tinh tế, giàu cảm xúc để thể hiện tâm trạng u buồn, bế tắc của nhân vật. Văn phong của Thạch Lam mềm mại, mang đậm tính trữ tình, như một lời thủ thỉ từ tâm hồn. Điều này giúp tạo nên cảm giác sâu lắng, dễ dàng khiến người đọc đồng cảm với nỗi đau của nhân vật. Phong cách của Thạch Lam có phần trầm lắng, nhẹ nhàng nhưng lại xoáy sâu vào cảm xúc, giúp thể hiện hiện thực cay đắng của cuộc sống một cách tinh tế.
Về thông điệp, Mùa lạc khuyến khích con người hãy luôn sống lạc quan, vươn lên trong khó khăn, tin tưởng vào tình yêu và hạnh phúc. Nguyễn Khải muốn gửi gắm đến người đọc một thông điệp rằng cuộc sống luôn có những cơ hội mới, và chỉ khi biết cố gắng, biết nắm bắt thì con người mới có thể tìm thấy hạnh phúc thật sự. Đây là một thông điệp mang tính xây dựng, lạc quan, hướng đến sự phát triển của con người trong xã hội.
Còn với Hai lần chết, Thạch Lam lại đưa ra một cái nhìn bi kịch hơn về số phận con người. Ông muốn người đọc thấy được rằng trong xã hội cũ, con người có thể bị vùi dập và mất mát một cách đau đớn. Thông qua cái chết kép của nhân vật, Thạch Lam đặt ra câu hỏi về giá trị của con người, của hạnh phúc và tình yêu trong xã hội thiếu công bằng. Đây là một thông điệp đầy suy tư, mang tính phản ánh sâu sắc về hiện thực xã hội.
Tóm lại, Mùa lạc và Hai lần chết dù đều hướng đến việc khắc họa cuộc sống và số phận con người, nhưng mỗi tác phẩm lại mang sắc thái riêng: Mùa lạc là bức tranh lạc quan, tràn đầy hy vọng trong khi Hai lần chết là bản nhạc buồn về những nỗi đau không thể nói thành lời. Hai tác phẩm đều để lại những dấu ấn riêng trong lòng người đọc, góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn học Việt Nam.