Troia (tiếng Hy Lạp cổ đại: Τρώα, Tróa; tiếng Latin: Troja) là một địa điểm khảo cổ nằm tại Hisarlık, Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay và được cho là nơi diễn ra cuộc chiến tranh thành Troia trong thần thoại Hy Lạp. Thành phố này đã tồn tại từ thời kỳ đồ đồng sớm nhất vào khoảng năm 3000 TCN đến thế kỷ XII trước Công nguyên. Các lớp đất của nó chồng lên nhau dày tới 30 mét (98 ft), chứa đựng nhiều tầng văn hóa khác nhau.
Thành Troia bị quân đội Mycenae của Hy Lạp tấn công ít nhất chín lần trong vòng hơn mười thế kỷ. Cuộc bao vây nổi tiếng nhất được mô tả trong Iliad, sử thi Hy Lạp cổ đại do Homer sáng tác. Trong câu chuyện đó, quân Mycenae dưới sự chỉ huy của Agamemnon chiếm được thành sau khi vua Priam cầu xin họ tha mạng cho dân chúng. Tuy nhiên, các nhà khảo cổ học hiện đại không tìm thấy bằng chứng nào để xác nhận rằng có một cuộc bao vây kéo dài mười năm như được kể lại trong sử thi.
Cuộc khai quật đầu tiên ở đây bắt đầu vào năm 1868 bởi Heinrich Schliemann, người đã phát hiện ra những di tích của thành Troia VI, tương ứng với thành Troia trong truyền thuyết. Sau đó, Carl Blegen tiến hành khai quật và khám phá ra tàn tích của thành Troia II, III và IV, tương ứng với các giai đoạn sớm hơn của thành Troia trong thần thoại.
Các cuộc khai quật tiếp theo đã tiết lộ thêm tám lớp định cư liên tiếp bên dưới thành Troia II, tạo nên chuỗi thành Troia kéo dài từ thiên niên kỷ thứ ba đến thế kỷ XII trước Công nguyên. Những bức tường đá khổng lồ của thành Troia VIII, được xây dựng vào khoảng năm 750 trước Công nguyên, vẫn còn sót lại cho đến ngày nay.
Trong số tất cả các thành Troia, thành Troia II là lâu đời nhất và cũng là thành phố lớn nhất từng được biết đến ở Tây Á vào thời điểm đó. Nó có diện tích khoảng 120.000 m² (1,3 ha). Thành Troia VIIa là thành phố nhỏ nhất nhưng lại là thành phố duy nhất mà người ta tin rằng đã bị quân đội Mycenae của Hy Lạp chinh phục.
Vào tháng 4 năm 2012, các nhà khảo cổ học tuyên bố rằng họ đã tìm thấy bằng chứng về một trận động đất mạnh xảy ra cách đây gần 3.200 năm, dẫn đến việc thành Troia sụp đổ hoàn toàn. Trận động đất ước tính có cường độ 7,3 độ richter, làm rung chuyển khu vực trong vài phút.
Cùng với các cuộc khai quật khảo cổ đang diễn ra, các nhà khoa học đã phân tích dữ liệu từ các máy đo địa chấn đặt trên mặt đất và đáy biển, kết hợp với các kỹ thuật hình ảnh tiên tiến, chẳng hạn như radar xuyên đất và quét laser mặt đất. Họ đã tái tạo lại cảnh quan tự nhiên và môi trường đô thị của thành Troia qua các thời kỳ, dựa trên các bản đồ địa chất và hồ sơ địa hình. Bằng cách so sánh các đặc điểm kiến trúc của thành Troia với các trận động đất được ghi lại trong lịch sử, họ đã xác định được mức độ thiệt hại gây ra bởi trận động đất.
Trận động đất đã khiến phần phía bắc của thành Troia sụp đổ hoàn toàn, trong khi phần phía nam bị hư hại nghiêm trọng. Một cơn sóng thần cao tới 9m cũng ập vào bờ biển ngay sau trận động đất. Điều này càng làm tăng thêm thảm họa đối với thành Troia.
Theo các nhà khoa học, trận động đất đã góp phần vào sự suy tàn của thành Troia. Mặc dù vậy, thành phố này vẫn tồn tại thêm hai thế kỷ nữa mới thực sự biến mất.