Đoạn trích thứ nhất: (Lược dẫn: Cô Thảo lấy chồng, chồng cô là anh Vận là hương thơ ở làng Mỹ Lý, công việc tuy vất vả mà lương tháng lại ít quá. Làng chỉ trích cho anh ta ba mẫu ruộng và năm đồng bạc...

Loan Nguyễn"Cái tài nhờ cái tâm để cháy lên, cái tâm nhờ có cái tài mà tỏa sáng." Lời khẳng định của Raxun Gamzatôp như lời minh chứng cho giá trị trường tồn của tác phẩm "Cô hàng xén" - một viên ngọc sáng trong kho tàng văn học Việt Nam do nhà văn Thạch Lam sáng tạo. Mỗi lần đắm mình trong trang văn ấy, độc giả không chỉ thấu hiểu số phận của cô hàng xén Tâm mà còn cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn và tài năng nghệ thuật của Thạch Lam.

Tác phẩm xoay quanh cuộc đời của Tâm - một góa phụ trẻ tuổi, tảo tần, hiền hậu, gánh vác trên vai trách nhiệm nuôi mẹ già, hai đứa em thơ. Hình ảnh "cái đòn gánh cong xuống" như minh chứng cho cuộc sống lam lũ, nhọc nhằn của Tâm.

Thạch Lam đã khéo léo miêu tả tâm trạng của Tâm qua từng bước chân nặng nề trên con đường về nhà sau phiên chợ. Nỗi lo toan về gánh nặng gia đình, sự mệt mỏi về thể xác và tinh thần khiến Tâm chìm trong suy tư.

Tuy nhiên, Tâm không hề than vãn, trách móc số phận. Cô chấp nhận nó như một lẽ đương nhiên, bởi "làm việc, đối với Tâm, là lệ chung của người ta". Tâm mang trong mình phẩm chất cao đẹp của người phụ nữ Việt Nam: chịu thương, chịu khó, hy sinh bản thân vì gia đình.

Bằng ngòi bút tinh tế, giàu cảm xúc, Thạch Lam đã vẽ nên bức chân dung đầy chân thực về người phụ nữ Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám.

Tác giả không chỉ miêu tả ngoại hình mà còn khai thác thế giới nội tâm của nhân vật, từ những suy nghĩ, cảm xúc đến những ước mơ thầm kín. Qua từng câu văn, ta cảm nhận được sự thấu hiểu và xót thương của Thạch Lam dành cho số phận của những người phụ nữ nhỏ bé, lam lũ.

Bên cạnh giá trị hiện thực sâu sắc, "Cô hàng xén" còn thể hiện tài năng nghệ thuật của Thạch Lam qua ngôn ngữ giàu sức gợi cảm, hình ảnh thơ mộng và giọng văn nhẹ nhàng, đằm thắm.

Tác giả sử dụng nhiều phép tu từ như ẩn dụ, so sánh, miêu tả,... để tô điểm cho tác phẩm, tạo nên những rung cảm tinh tế trong lòng người đọc.

Tác phẩm không chỉ phản ánh hiện thực xã hội mà còn thể hiện niềm tin vào tương lai tươi sáng hơn cho người phụ nữ Việt Nam.

Thạch Lam mong muốn một xã hội công bằng, nơi người phụ nữ được trân trọng, được sống đúng với giá trị của mình. Qua tác phẩm, tác giả khẳng định vai trò to lớn của người phụ nữ trong gia đình và xã hội.

"Cô hàng xén" là một tác phẩm tiêu biểu cho phong cách sáng tác của Thạch Lam. Tác phẩm không chỉ có giá trị hiện thực và nghệ thuật sâu sắc mà còn thể hiện giá trị nhân đạo cao đẹp, góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn học Việt Nam.