Truyện "Chuyện chức phán sự đền Tản Viên" là một tác phẩm tiêu biểu cho thể loại truyền kì trong nền văn học Việt Nam. Tác giả Nguyễn Dữ đã sử dụng những yếu tố kỳ ảo để tạo nên một câu chuyện đầy hấp dẫn, đồng thời cũng gửi gắm nhiều thông điệp ý nghĩa về cuộc sống và con người. Về mặt nội dung, "Chuyện chức phán sự đền Tản Viên" xoay quanh nhân vật chính là Ngô Tử Văn - một người có tính cách ngay thẳng, cương trực. Trong truyện, Ngô Tử Văn được miêu tả như một người dũng cảm, không sợ hãi trước cái ác. Khi biết được việc hồn ma tên tướng giặc chiếm miếu thờ của thổ thần nước Việt, Ngô Tử Văn đã quyết định đốt cháy ngôi miếu đó để trừ hại cho dân. Hành động này của Ngô Tử Văn thể hiện tinh thần đấu tranh chống lại cái ác, bảo vệ công lý. Tuy nhiên, hành động của Ngô Tử Văn cũng khiến anh gặp phải nhiều khó khăn, nguy hiểm. Hồn ma tên tướng giặc đã dùng phép thuật để biến thành quỷ dữ, đe dọa Ngô Tử Văn. Nhưng nhờ sự trợ giúp của thổ thần, Ngô Tử Văn đã vượt qua mọi thử thách và giành chiến thắng. Cuối cùng, Ngô Tử Văn được phong làm quan phán sự ở đền Tản Viên, tiếp tục nhiệm vụ trừng trị kẻ ác, bảo vệ dân lành. Qua câu chuyện của Ngô Tử Văn, tác giả Nguyễn Dữ muốn ca ngợi tinh thần đấu tranh chống lại cái ác, bảo vệ công lý của con người. Đồng thời, ông cũng muốn khẳng định rằng, dù trong hoàn cảnh nào, con người cũng cần giữ vững bản lĩnh, kiên định với lẽ phải. Về mặt nghệ thuật, "Chuyện chức phán sự đền Tản Viên" được xây dựng theo mô típ quen thuộc của truyện truyền kì: nhân vật chính trải qua nhiều thử thách, cuối cùng được đền đáp xứng đáng. Bên cạnh đó, tác giả còn sử dụng nhiều yếu tố kỳ ảo như hồn ma, quỷ dữ,... để tăng thêm tính hấp dẫn cho câu chuyện. Ngoài ra, ngôn ngữ của tác phẩm cũng rất giàu hình ảnh, biểu cảm, góp phần thể hiện rõ nét tâm tư, tình cảm của nhân vật. Tóm lại, "Chuyện chức phán sự đền Tản Viên" là một tác phẩm hay và ý nghĩa. Câu chuyện đã mang đến cho người đọc những bài học sâu sắc về cuộc sống và con người.