Viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm văn học (kịch) ngắn gọn

Lưu Quang Vũ là nhà soạn kịch tài năng của nền văn học Việt Nam. Ông có nhiều vở kịch đặc sắc, trong đó phải kể đến Hồn Trương Ba da hàng thịt. Vở kịch đã đặt ra vấn đề quan trọng về mối quan hệ giữa thể xác và tâm hồn, đồng thời gửi gắm thông điệp ý nghĩa về cuộc sống qua lời thoại của nhân vật.

Hồn Trương Ba da hàng thịt được sáng tác năm 1984 nhưng đến năm 1987 mới ra mắt công chúng. Vở kịch được xây dựng từ cốt truyện dân gian, thể hiện nội dung mới mẻ mang tính thời đại. Tác giả muốn con người phải luôn biết đấu tranh với những nghịch cảnh, với chính bản thân mình để hoàn thiện nhân cách. Cuộc đấu tranh giữa khát vọng cao cả và dục vọng thấp hèn, giữa đạo đức và tội lỗi, giữa phần người và phần con... diễn ra không ít trong mỗi con người. Nếu để phần con chiến thắng thì con người sẽ bị tha hóa, biến chất.

Vở kịch xoay quanh cuộc đời của Trương Ba - một người làm vườn tốt bụng, hay giúp đỡ mọi người nên rất được yêu mến. Tuy nhiên, do sự tắc trách của Nam Tào nên Trương Ba bị chết oan. Theo lời khuyên của "tiên cờ" Đế Thích, Nam Tào, Bắc Đẩu "sửa sai" bằng cách cho hồn Trương Ba được tiếp tục sống trong thân xác của anh hàng thịt mới chết gần nhà. Nhưng điều đó lại đưa Trương Ba và một nghịch cảnh khi linh hồn một đằng, thân xác một nẻo. Sự không tương xứng giữa linh hồn và thể xác khiến Trương Ba gặp rất nhiều rắc rối. Linh hồn Trương Ba ngày càng trở nên xa lạ với người thân và rơi vào bi kịch. Ông nhận ra thân xác hung dữ đã phần nào làm thay đổi những suy nghĩ, tình cảm của ông.

Trương Ba đã quyết định trả lại thân xác cho anh hàng thịt, giải thoát ông khỏi nỗi đau khổ cùng cực. Ông chấp nhận cái chết để linh hồn được trong sạch và hóa thân vào các sự vật thân thương, tồn tại vĩnh viễn bên cạnh những người thân yêu của mình. Qua cái chết của Trương Ba, Lưu Quang Vũ muốn gửi tới người đọc thông điệp: Được sống làm người là điều vô cùng quý giá nhưng được sống đúng là mình, sống trọn vẹn những giá trị mình vốn có và theo đuổi còn quý giá hơn. Con người phải luôn luôn biết đấu tranh với những nghịch cảnh, với chính bản thân, chống lại sự dung tục để hoàn thiện nhân cách và vươn tới những giá trị tinh thần cao quý.

Cuộc đối thoại giữa hồn và xác của Trương Ba là điểm nhấn quan trọng trong vở kịch. Sau khi được sống lại trong thân xác anh hàng thịt, hồn Trương Ba đã trải qua những giằng xé, đau khổ vì không thể tìm thấy sự thống nhất giữa tâm hồn cao khiết của mình với thân xác thô lỗ, phàm phu của anh hàng thịt. Trong cuộc đối thoại với xác anh hàng thịt, lúc đầu hồn Trương Ba tỏ ra thắng thế nhờ lý lẽ vững vàng và niềm tin tưởng vào bản thân. Nhưng sau đó, trước những lí lẽ ti tiện của xác anh hàng thịt, hồn Trương Ba dần đuối lý và rơi vào bế tắc. Dù vậy, hồn Trương Ba vẫn kiên quyết giữ lấy phần lương thiện của mình, dù phải chịu thua xác anh hàng thịt trên phương diện lý lẽ cũng không hề nao núng.

Sau cuộc đối thoại với xác anh hàng thịt, hồn Trương Ba tiếp tục đối thoại với những người thân trong gia đình. Những người thân yêu của Trương Ba gồm có vợ, con dâu và cháu gái. Họ đều là những người thân thiết, gắn bó với Trương Ba nhưng giờ đây họ đều quay lưng lại với ông. Vợ Trương Ba buồn bã, thất vọng vì chồng mình quá khác lạ. Chị con dâu vốn hiểu chuyện, thấu tình đạt lý nay cũng phải thốt lên đầy cay đắng: "Thầy bảo con: Cái bên ngoài là không đáng kể, chỉ có cái bên trong, nhưng thầy ơi, con sợ lắm, bởi con cảm thấy, đau đớn thấy... mỗi ngày thầy một đổi khác dần, mất mát dần, tất cả cứ như lệch lạc, nhòa mờ dần đi, đến nối có lúc chính con cũng không nhận ra thầy nữa...". Cháu gái của Trương Ba là cái Gái cũng không nhận ra ông. Nó luôn xua đuổi, xa lánh ông bởi ông chẳng giống chút nào với người ông hiền hậu, vui vẻ trong kí ức của nó. Trước những lời nói thẳng thắn, chân thành mà đau đớn của những người thân, hồn Trương Ba càng thêm đau khổ. Ông nhận thức rõ ràng bi kịch của mình: "Không! Không! Tư tưởng của ta đâu chỉ ở đôi mắt, à không, ở đôi tay, đôi chân... của mày!".

Trước tình cảnh ấy, hồn Trương Ba đã quyết định trả lại thân xác cho anh hàng thịt. Ông không muốn tiếp tục sống trong sự dằn vặt, đau khổ. Hồn Trương Ba bước vào nhà, ngồi xuống phản và nói to: "Đến bây giờ tôi mới nhận ra... a, có bao nhiêu việc đáng làm, bấy lâu nay tôi quên hẳn...", rồi ông cầm cây lược đặt lên bàn, chuẩn bị ra đi.

Qua đoạn trích vở kịch Hồn Trương Ba da hàng thịt, Lưu Quang Vũ đã đem đến cho người đọc những tư tưởng triết lí sâu sắc. Sống được là chính mình, sống hòa hợp giữa thể xác và tâm hồn là điều vô cùng khó khăn. Con người cần phải biết đấu tranh với những nghịch cảnh, với chính bản thân, chống lại sự dung tục để hoàn thiện nhân cách và vươn tới những giá trị tinh thần cao quý.