Trong 133 bài trong ngục trong nhật kí

Trong những ngày tháng bị giam cầm, Hồ Chí Minh đã viết Nhật ký trong tù. Tập thơ được viết từ năm 1942 đến năm 1943 khi Người bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam một cách vô cớ, đầy đoạ khắp các nhà lao tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc. Đọc Nhật ký trong tù, ta không chỉ thấy thái độ bình tĩnh, tinh thần lạc quan của Bác mà còn cảm nhận sâu sắc tình yêu thiên nhiên nồng nàn nơi Người. Điều đó được thể hiện khá rõ nét qua bài thơ Ngắm trăng. Mở đầu bài thơ là hoàn cảnh sống của Bác: "Trong tù không rượu cũng không hoa". Câu thơ gợi lên hoàn cảnh sống đầy thiếu thốn của Bác. Trong tù làm gì có rượu và hoa - những thứ vốn để tạo thi hứng cho tâm hồn người thi sĩ. Nhưng dường như hai câu thơ này còn ẩn chứa nụ cười châm biếm của Bác. Làm sao có thể thưởng nguyệt (ngắm trăng) trong hoàn cảnh bị giam hãm trong tù? Thế nhưng trái lại với hoàn cảnh thực tại, Hồ Chí Minh vẫn bộc lộ niềm vui sướng, rung động mãnh liệt trước vầng trăng nơi ngục tù tăm tối. "Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ". Câu thơ cho thấy sự giao hòa giữa con người với thiên nhiên. Con người dù trong hoàn cảnh nào vẫn muốn hướng tới ánh sáng, vẻ đẹp của cuộc đời. Ánh trăng đã trở thành người bạn tri âm, tri kỉ với Bác qua song sắt nhà tù. Hai câu thơ mang lại cho người đọc nhiều xúc cảm đặc biệt. Một tâm hồn thi sĩ thanh cao xứng đáng được ngợi ca, trân trọng. Như vậy, bài thơ Ngắm trăng vừa cho ta thấy tâm hồn nghệ sĩ của Bác Hồ, vừa khẳng định phong thái ung dung của Người ngay cả trong cảnh tù đày.