Dàn ý thuyết minh tác phẩm bình ngô đại cáo

I. Mở bài:
Giới thiệu khái quát về tác giả Nguyễn Trãi và tác phẩm Bình Ngô Đại Cáo.
II. Thân bài:
1. Giới thiệu chung về thể loại văn bản
- Văn bản được viết theo thể cáo - một thể văn có nguồn gốc từ Trung Hoa, viết bằng chữ Hán, thuộc thể văn hùng biện chính luận, có nội dung thông báo một chính sách, một sự kiện trọng đại liên quan đến quốc gia dân tộc, công bố trước toàn dân.
2. Bố cục của văn bản
Gồm 4 phần:
Phần 1 (từ đầu... Chứng cớ còn ghi): Khẳng định tư tưởng nhân nghĩa và chân lí độc lập của nước ta.
Phần 2 (tiếp ... Ai bảo thần dân chịu được): Tố cáo và kết án tội ác của giặc Minh.
Phần 3 ( tiếp ... Cũng là chưa thấy xưa nay): Kể lại diễn biến cuộc chiến từ lúc mở đầu đến khi thắng lợi hoàn toàn.
Phần 4 (còn lại): Tuyên bố độc lập, rút ra bài học lịch sử.
3. Giá trị nội dung
a) Tư tưởng nhân nghĩa
- Nhân nghĩa: cốt lõi của tư tưởng nhân nghĩa trong thơ văn Nguyễn Trãi là yêu nước, thương dân, vì dân mà hành động.
- Chân lý khách quan về sự tồn tại độc lập, có chủ quyền của nước Đại Việt:
+ Nước ta có nền văn hiến lâu đời, có lãnh thổ riêng, phong tục riêng.
+ Có các triều đại tạo nên sự vững bền trong chế độ chính trị.
+ Có anh hùng hào kiệt, có truyền thống đánh giặc giữ nước.
→ Tác giả đưa ra những yếu tố cơ bản để xác định chủ quyền của dân tộc: đó là nền văn hiến lâu đời, cương vực lãnh thổ rõ ràng, phong tục tập quán, lịch sử riêng, chế độ chính trị riêng.
b) Chân dung kẻ thù
- Tội ác của giặc Minh xâm lược:
+ Vạch trần âm mưu xâm lược của chúng: "Quân cuồng Minh thừa cơ gây họa, bọn gian tà bán nước cầu vinh".
+ Tố cáo chủ trương cai trị thâm độc: Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn/Vùi con đỏ xuống dưới hầm tai vạ.
+ Phơi bày sự đàn áp và hủy diệt tàn bạo: Dối trời lừa dân đủ muôn nghìn kế/ Gây binh kết oán trải hai mươi năm.
Bóc lột bằng thuế phí vô lí: Nặng thuế khóa sạch không đầm núi/Tàn hại cả giống côn trùng cây cỏ.
+ Hủy hoại cả môi trường sống, môi trường sinh thái: Người bị ép xuống biển dòng lưng mò ngọc, ngán thay cá mập thuồng luồng.
Kẻ bị đem vào núi đãi cát tìm vàng, khốn nỗi rừng sâu nước độc.
⇒ Giọng văn đau đớn, xót xa trước thảm cảnh của nhân dân do quân Minh gây ra.
c) Hình tượng người lãnh tụ Lê Lợi
- Xuất thân: Là người nông dân áo vải "chốn hoang dã nương mình"
- Tâm trạng: Nỗi trăn trở trước thời cuộc, căm giận quân thù, quyết tâm dựng cờ khởi nghĩa.
- Quá trình kháng chiến và giành thắng lợi:
+ Khó khăn buổi đầu: "Tuấn kiệt như sao buổi sớm, nhân tài như lá mùa thu", "Trông người người càng vắng bóng, mịt mù như chốn bể khơi".
+ Quá trình phản công và giành thắng lợi: Sức mạnh quân đội, thế trận giăng tơ khắp nơi, niềm tin vào sức mạnh chính nghĩa, tinh thần tự tôn dân tộc.
d) Tuyên bố độc lập
- Lời tuyên bố độc lập: Xả tay cung cấp, mở cuốn bang biểu.
- Bài học lịch sử: "Trúc Nam Sơn không ghi hết tội/Nước Đông Hải không rửa sạch mùi".
Lời răn đe nghiêm khắc đối với những kẻ theo giặc, phản bội nhân dân.
III. Kết bài:
Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản.