Hồ Chí Minh không chỉ là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam mà còn là một nhà thơ, nhà văn lớn của đất nước. Trong thời gian bị bắt giam ở Quảng Tây, Trung Quốc, Bác đã sáng tác nhiều bài thơ hay, trong đó có bài Mới ra tù, tập leo núi. Bài thơ này được viết vào dịp Bác vừa thoát khỏi cảnh ngục tù và lần đầu tiên được ngắm nhìn cảnh vật trên núi.
Bài thơ mở đầu bằng hai câu thơ:
"Vân ủng trùng sơn, sơn ủng vân;
Giang tâm như kính tịnh vô trần."
(Núi cao lên đến tận cùng/ Trời rộng ôm lấp cả sông lẫn trời.)
Hai câu thơ này đã khắc họa khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, tráng lệ. Núi cao chót vót, mây bay phủ kín, tạo nên một bức tranh sơn thủy hữu tình. Sông rộng mênh mông, phản chiếu bầu trời xanh thẳm, tạo nên một khung cảnh thơ mộng, trữ tình. Qua hai câu thơ này, ta thấy được tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống của Bác. Dù phải chịu đựng những ngày tháng tù đày, Bác vẫn luôn giữ được tinh thần lạc quan, yêu đời.
Tiếp theo, hai câu thơ tiếp theo:
"Bồi hồi độc bộ Tây Phong Lĩnh,
Dao vọng Nam thiên ức cố nhân."
(Lững lờ mây trắng ngàn năm bay/ Nhớ quê lòng mãi dạ không nguôi)
đã miêu tả cảnh tượng Bác đứng trên đỉnh núi Tây Phong Lĩnh, phóng tầm mắt nhìn xuống dòng sông phía xa. Mây trắng lững lờ bay trên đỉnh núi, tạo nên một khung cảnh thơ mộng, trữ tình. Bác nhớ về quê hương, nhớ về những người bạn cũ, nhớ về những ngày tháng đấu tranh gian khổ. Nỗi nhớ ấy khiến Bác bồi hồi, xúc động.
Cuối cùng, hai câu thơ cuối:
"Thính ngã nhất xướng cùng đồ ca,
Bắc phong xuy hải lưu viễn hải."
(Hãy nghe ta hát khúc "cùng ca",/ Gió Bắc thổi ngoài biển cả xa xôi.)
đã thể hiện tâm trạng vui sướng, phấn khởi của Bác khi được tự do, được hòa mình vào thiên nhiên. Bác muốn cất tiếng hát vang lên để bày tỏ niềm vui sướng, hạnh phúc. Tiếng hát ấy như hòa quyện với gió biển, tạo nên một bản nhạc du dương, trầm bổng.
Về nghệ thuật, bài thơ Mới ra tù, tập leo núi sử dụng ngôn ngữ giản dị, mộc mạc nhưng giàu hình ảnh. Các biện pháp tu từ như so sánh, nhân hóa,... được sử dụng một cách nhuần nhuyễn, góp phần làm cho bài thơ thêm sinh động, hấp dẫn. Nhịp thơ linh hoạt, lúc nhanh, lúc chậm, tạo nên sự uyển chuyển, nhẹ nhàng, phù hợp với tâm trạng của Bác.
Bài thơ Mới ra tù, tập leo núi là một bài thơ hay, thể hiện được tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống của Bác Hồ. Bài thơ cũng thể hiện được tinh thần lạc quan, yêu đời của Bác trong những ngày tháng gian khổ.