viết văn bản thuyết minh về tác phẩm bình ngô đại cáo

Nguyễn Trãi không chỉ là đại thi hào của dân tộc mà còn là ngôi sao sáng của văn học Việt Nam. Ông đã để lại nhiều tác phẩm có giá trị như "Ức Trai thi tập", "Quốc âm thi tập" hay "Quân trung từ mệnh tập". Trong đó, "Bình Ngô đại cáo" được xem là bản tuyên ngôn độc lập thứ hai của nước ta, có giá trị to lớn về nhiều mặt.

Về thể loại, "Bình Ngô đại cáo" thuộc thể văn cáo - kiểu văn hành chính, công vụ, thường được vua chúa, thủ lĩnh dùng để trình bày một chủ trương, một sự nghiệp, tuyên bố một sự kiện để mọi người cùng biết. Cáo phần nhiều viết bằng văn xuôi, nhưng cũng có bài viết bằng thơ ngũ ngôn hoặc thất ngôn. "Bình Ngô đại cáo" của Nguyễn Trãi là tác phẩm viết theo thể cáo, với mục đích thông báo sự kiện trọng đại của đất nước.

Bài cáo ra đời vào năm 1428, đất nước ta đã hoàn toàn sạch bóng quân Minh xâm lược. Trong giai đoạn trước, Nguyễn Trãi với sứ mệnh là cố vấn quân sự cho chủ tướng Lê Lợi, đã thảo ra bản văn quan trọng này. Bản cáo được viết bằng chữ Hán, mang tên là "Bình Ngô đại cáo". Sau đó, vào năm 1442, bản cáo này được khắc lên bia đá đặt ở quốc tử giám và dịch sang thơ lục bát. Tên gọi lúc ban đầu là "Đại cáo Bình Ngô" và sau này đổi thành "Bình Ngô đại cáo".

Với "Bình Ngô đại cáo", Nguyễn Trãi đã khẳng định nền độc lập của dân tộc, tư tưởng nhân nghĩa, ca ngợi cuộc kháng chiến chống quân Minh xâm lược, đồng thời tuyên bố về nền hòa bình của đất nước. Tác phẩm được chia làm bốn phần, mỗi phần đều chứa đựng những nội dung quan trọng riêng. Phần thứ nhất đề cập đến những chân lý độc lập của nước ta, phần thứ hai tố cáo tội ác dã man của giặc Minh, phần thứ ba kể về cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, phần cuối cùng là lời tuyên bố kết thúc chiến tranh.

Trong phần mở đầu, Nguyễn Trãi đã nêu lên những chân lý độc lập vô cùng thuyết phục. Trước hết, tác giả khẳng định tư tưởng nhân nghĩa, lấy dân làm gốc: "Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân/ Quân điếu phạt trước lo trừ bạo". Nhân nghĩa vốn là một khái niệm đạo đức của Nho giáo, chỉ những điều tốt đẹp, hợp với đạo đức con người. Tuy nhiên, với Nguyễn Trãi, nhân nghĩa đã được mở rộng thành lợi ích của nhân dân, do đó cần phải "trừ bạo" để giữ gìn an nguy của dân chúng. Điều này chứng tỏ ông đứng về phía nhân dân, luôn suy nghĩ cho cuộc sống của nhân dân. Đồng thời, Nguyễn Trãi còn nêu lên chân lý độc lập của nước Đại Việt: "Như nước Đại Việt ta từ trước/ Vốn xưng nền văn hiến đã lâu...". Nước ta có ranh giới rõ ràng, phong tục Bắc - Nam khác biệt, mỗi nước có triều đại riêng, chứ không phụ thuộc vào bất cứ triều đại nào. Ngoài ra, mỗi dân tộc đều có bề dày lịch sử, văn hiến riêng, chứ không phải chỉ trải qua mấy nghìn năm như Trung Quốc. Ở phần tiếp theo, Nguyễn Trãi đã vạch trần tội ác dã man của giặc Minh. Chúng không chỉ bóc lột nhân dân bằng thuế má, lao dịch mà còn hủy diệt sinh mệnh của muôn loài, khiến cho nhân dân rơi vào cảnh khốn cùng. Tội ác của chúng khiến trời đất cũng không thể dung tha. Bằng giọng văn cảm động, nghẹn ngào, Nguyễn Trãi đã thay mặt nhân dân cả nước nói lên nỗi đau khổ, sự căm phẫn trước tội ác của kẻ thù.

Sau những lời tố cáo tội ác man rợ của giặc Minh, Nguyễn Trãi đã ca ngợi cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Ông đã tái hiện chân thực hình ảnh vị chủ tướng tài ba Lê Lợi, cũng như những khó khăn mà nghĩa quân đã trải qua. Cuộc khởi nghĩa bắt đầu từ sự phẫn nộ trước việc giặc Minh xâm lược, nhưng lực lượng của quân đội ta lúc bấy giờ rất ít ỏi, thiếu thốn về lương thực, vũ khí. Nhưng nhờ sự lãnh đạo tài tình của Lê Lợi, nghĩa quân đã vượt qua mọi khó khăn, gian khổ để giành được chiến thắng. Cuối cùng, sau mười năm chiến đấu anh dũng, nghĩa quân đã giành được chiến thắng vang dội, buộc Vương Thông phải xin hàng và rút quân về nước.

Ở phần cuối cùng, Nguyễn Trãi đã tuyên bố kết thúc chiến tranh, khẳng định nền độc lập vững bền của dân tộc. Đồng thời, ông cũng nhắc nhở mọi người về bài học lịch sử, rằng nếu biết dựa vào sức mạnh đoàn kết của nhân dân, kế thừa truyền thống anh hùng bất khuất của cha ông thì sẽ đánh tan mọi kẻ thù xâm lược; ngược lại, nếu phản bội nhân dân thì sẽ chịu kết quả thảm khốc.

"Bình Ngô đại cáo" là một tác phẩm có giá trị nội dung và nghệ thuật sâu sắc. Về nội dung, tác phẩm khẳng định nền độc lập của dân tộc, thể hiện tinh thần yêu nước, thương dân của Nguyễn Trãi. Đồng thời, tác phẩm cũng tố cáo tội ác man rợ của kẻ thù, ca ngợi cuộc khởi nghĩa Lam Sơn và tuyên bố nền hòa bình của đất nước. Về nghệ thuật, tác phẩm được viết bằng thể cáo, với lối văn biền ngẫu, nhịp điệu dồn dập, mạnh mẽ. Ngôn ngữ trong bài cáo vừa trang trọng, hào sảng, vừa giàu hình ảnh, biểu cảm.

Có thể nói, "Bình Ngô đại cáo" là một áng văn chương mẫu mực của nền văn học trung đại Việt Nam. Tác phẩm đã góp phần khẳng định chủ quyền dân tộc, khơi dậy lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc trong mỗi người dân Việt Nam.