Nam Cao là một nhà văn tiêu biểu của nền văn học Việt Nam. Ông đã để lại nhiều tác phẩm hay gây ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc. Truyện ngắn “Lang Rận” là một trong những truyện ngắn độc đáo nhất của Nam Cao. Tác phẩm kể về cuộc đời của nhân vật Lang Rận, một kẻ chuyên đi ăn cắp vặt, sau đó trở thành tên cướp và cuối cùng chết một cách bi thảm.
Truyện ngắn “Lang Rận” được in trong tập truyện “Nắng trong vườn”, xuất bản năm 1941. Đây là một trong những truyện ngắn tiêu biểu nhất của Nam Cao, phản ánh chân thực cuộc sống khốn khổ của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám.
Nhân vật chính của truyện là Lang Rận, một gã đàn ông nghèo khổ, bẩn thỉu, bị mọi người xa lánh. Lang Rận vốn là một người nông dân hiền lành, chất phác. Nhưng do hoàn cảnh gia đình khó khăn, vợ ốm đau liên miên, con cái nheo nhóc, Lang Rận đã sa vào con đường trộm cắp để kiếm sống. Ban đầu, Lang Rận chỉ đi ăn trộm gà, lợn của hàng xóm. Sau đó, hắn dần dần trở thành một tên cướp, chuyên đi cướp bóc của người khác. Cuối cùng, Lang Rận bị bắt và chết một cách bi thảm.
Trong truyện ngắn “Lang Rận”, Nam Cao đã khắc họa thành công hình ảnh một gã đàn ông nghèo khổ, bị xã hội bỏ rơi. Lang Rận là một người nông dân hiền lành, chất phác, nhưng do hoàn cảnh gia đình khó khăn, hắn đã sa vào con đường tội lỗi. Hắn không chỉ là nạn nhân của hoàn cảnh, mà còn là thủ phạm của những hành vi sai trái. Cái chết của Lang Rận là một lời cảnh tỉnh cho chúng ta về hậu quả của việc đánh mất nhân tính.
Một trong những nét đặc sắc của truyện ngắn “Lang Rận” là nghệ thuật miêu tả nhân vật. Nhân vật Lang Rận được Nam Cao miêu tả một cách chân thực, sinh động, vừa có những nét đáng thương, vừa có những nét đáng trách. Ngoại hình của Lang Rận được miêu tả rất tỉ mỉ, từ khuôn mặt, đôi mắt, bàn tay cho đến bộ quần áo rách rưới. Tất cả đều toát lên vẻ bẩn thỉu, hôi hám của một gã đàn ông nghèo khổ.
Về tính cách, Lang Rận là một người đàn ông hiền lành, chất phác, nhưng cũng rất tham lam, ích kỷ. Hắn sẵn sàng làm bất cứ điều gì để kiếm sống, kể cả việc đi ăn trộm, cướp bóc. Tuy nhiên, bên cạnh những nét tính cách tiêu cực, Lang Rận cũng có những nét tính cách đáng trân trọng. Đó là sự ham sống, khát khao được hòa nhập với cộng đồng. Khi được bà La đến nhà chơi, Lang Rận đã rất vui mừng, thậm chí còn muốn ôm chầm lấy bà. Điều này cho thấy hắn vẫn còn chút lương thiện, vẫn còn mong muốn được giao tiếp với mọi người.
Bên cạnh nghệ thuật miêu tả nhân vật, Nam Cao còn sử dụng ngôn ngữ rất sắc lạnh, nhưng ẩn chứa một tình cảm xót thương vô hạn dành cho những kiếp người đau khổ. Ngôn ngữ của Nam Cao trong truyện ngắn “Lang Rận” vừa giản dị, mộc mạc, vừa giàu sức gợi, giúp người đọc dễ dàng hình dung ra cuộc sống khốn khổ của nhân vật.
Tóm lại, truyện ngắn “Lang Rận” là một tác phẩm xuất sắc của Nam Cao. Tác phẩm đã phản ánh chân thực cuộc sống khốn khổ của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám. Đồng thời, tác phẩm cũng thể hiện tấm lòng nhân đạo sâu sắc của Nam Cao đối với những kiếp người lầm than.