Nhà văn Tô Hoài đã rất nổi tiếng trong kho tàng văn học Việt Nam. Ông đã sáng tác trên trăm đầu sách và chủ đề nào cũng đặc sắc. Nhưng nhắc đến tác phẩm làm nên tên tuổi của ông thì phải kể đến "Dế Mèn phiêu lưu ký". Đây là quyển sách vô cùng hấp dẫn đối với bao thế hệ học trò qua giọng văn của Tô Hoài. Tôi cũng không ngoại lệ, cực kỳ yêu thích tác phẩm này.
Tô Hoài tên khai sinh là Nguyễn Sen, sinh năm 1920 tại Hà Nội. Quê ông ở huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội). Sau khi học hết bậc Trung học cơ sở, ông đã phải đi làm kiếm sống. Thân phụ ông không chấp nhận cho con trai theo đuổi nghề viết văn. Nên ông vừa làm công việc đồng áng, vừa viết văn. Năm 1943, Tô Hoài gia nhập Hội Văn hóa cứu quốc. Sau đó, ông tiếp tục tham gia kháng chiến và hoạt động văn nghệ. Từ năm 1954 trở đi, Tô Hoài bắt đầu tập trung sáng tác. Ông đã để lại khoảng 150 đầu sách khác nhau. Gồm nhiều thể loại như truyện ngắn, truyện dài, hồi ký, kịch bản phim, tiểu luận...
Trong suốt sự nghiệp cầm bút hơn sáu mươi năm của mình, Tô Hoài đã góp phần không nhỏ vào nền văn học nước nhà. Với vốn hiểu biết sâu rộng, ông đã đem đến cho người đọc cái nhìn chân thực nhất về bốn mùa đất Bắc. Về những phong tục, tập quán đặc trưng của miền Bắc. Và cả những câu chuyện cổ tích, câu ca dao xưa cũ được ông lồng ghép khéo léo vào trong các tác phẩm của mình.
Một trong những sáng tác nổi bật nhất của Tô Hoài là "Dế Mèn phiêu lưu ký". Đây là quyển sách vô cùng quen thuộc đối với độc giả Việt Nam và thế giới. Bởi trước đó, truyện đã được dịch sang hơn 30 thứ tiếng khác nhau trên thế giới. "Dế Mèn phiêu lưu ký" được in lần đầu vào năm 1941. Tác phẩm gồm 10 chương, kể về những cuộc phiêu lưu của Dế Mèn qua thế giới những loài vật nhỏ bé. Chương 1 của truyện là "Bài học đường đời đầu tiên" đã gây ấn tượng với tôi nhất.
Chương truyện mở đầu bằng những lời nói vô cùng hống hách của Dế Mèn. Nó khẳng định mình là dòng họ lâu đời, danh giá, "chẳng thèm chút nào những kẻ chân nhỏ bé, lúc nào cũng nhút nhát." Cho nên tất cả những con dế bẽn lẽn, thấp kém kia đều gọi nó là "cậu". Riêng Dế Choắt vì quá ốm yếu nên chỉ được coi là "cháu" thôi. Một hôm, Dế Mèn được Dế Choắt nhờ giúp đỡ để đào một cái hang ở bờ ruộng. Nhưng Dế Mèn lại chê bai Dế Choắt là hèn nhát rồi cao ngạo bỏ đi. Chiều hôm đó, Dế Mèn thấy có hai mẹ con nhà chị Cốc đang tranh cãi nhau quay về phía cửa hang của mình. Nó sợ hãi nằm im thin thít chờ cho họ đi khỏi. Lúc này, Dế Choắt xuất hiện và bị chị Cốc mổ cho mấy cái. Chị Cốc bay đi rồi, Dế Mèn mới chạy ra ngoài xem. Nó thấy Dế Choắt đang thoi thóp. Dế Mèn vô cùng ân hận về hành động của mình. Trước khi chết, Dế Choắt đã đưa ra lời khuyên cho Dế Mèn: "Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết suy nghĩ sớm muộn rồi cũng mang họa vào thân."
Qua câu chuyện này, tôi đã rút ra được bài học cho bản thân. Đó là trong cuộc sống, ta cần phải sống khiêm tốn, biết tôn trọng và giúp đỡ những người xung quanh. Nếu không ta sẽ phải gánh chịu hậu quả nặng nề giống như Dế Mèn.
Bên cạnh đó, "Dế Mèn phiêu lưu ký" còn là một chuyến phiêu lưu thú vị của Dế Mèn. Trên chuyến phiêu lưu ấy, Dế Mèn đã gặp gỡ được nhiều người bạn tốt như Xiến Tóc, Châu Chấu Voi, Võ sĩ bọ ngựa,... Trải qua bao hiểm nguy, cuối cùng Dế Mèn đã trưởng thành hơn và trở thành một chàng dế bản lĩnh, giàu lòng nhân ái.
Với lối kể chuyện tự nhiên, hấp dẫn; ngôn ngữ gần gũi, mộc mạc, dễ hiểu; "Dế Mèn phiêu lưu ký" đã chiếm được trái tim của đông đảo bạn đọc. Tác phẩm đã được in đi in lại nhiều lần. Và được dịch sang nhiều thứ tiếng khác nhau trên thế giới.
Có thể nói, "Dế Mèn phiêu lưu ký" là một trong những tác phẩm thiếu nhi hay nhất của Việt Nam. Tác phẩm không chỉ phù hợp với lứa tuổi thiếu nhi mà còn mang nhiều ý nghĩa sâu sắc, phù hợp với mọi lứa tuổi.
Đọc xong "Dế Mèn phiêu lưu ký", tôi càng thêm yêu mến và trân trọng thiên nhiên, cuộc sống. Đồng thời, tôi cũng rút ra được nhiều bài học quý giá cho bản thân. Đó là bài học về cách sống, cách làm người.