Phân tích hình ảnh người chiến sĩ cách mạng qua hai bài thơ: “Ngắm trăng” (Vọng nguyệt) của Hồ Chí Minh và “Khi con tu hú” của Tố Hữu?

Trong nền văn học Việt Nam, chúng ta đã từng biết đến những nhà thơ cách mạng nổi tiếng như Sóng Hồng, Xuân Diệu hay Phạm Tiến Duật,... Nhưng nhắc đến một người vừa là thi sĩ lại vừa là chiến sĩ thì chắc chắn không ai xứng đáng hơn Hồ Chí Minh và Tố Hữu. Hai vị danh nho này đều mang trong mình dòng máu nóng của thời đại - dòng máu của thơ ca và chiến đấu. Họ đã góp phần tạo nên những trang sử vàng chói lọi cho dân tộc bằng những vần thơ rất đỗi hào hùng. Đặc biệt, hai bài thơ "Ngắm trăng" (Vọng nguyệt) của Hồ Chí Minh và "Khi con tu hú" của Tố Hữu đã khắc họa thành công hình ảnh người chiến sĩ cách mạng với những vẻ đẹp tiêu biểu nhất.

Bài thơ "Ngắm trăng" (Vọng nguyệt) của Hồ Chí Minh được sáng tác trong hoàn cảnh khi Người đang bị giam cầm tại nhà tù của Tưởng Giới Thạch. Tuy nhiên, bài thơ vẫn toát lên tình yêu thiên nhiên say đắm của một tâm hồn thi nhân. Đồng thời, thể hiện tinh thần lạc quan của Người trong hoàn cảnh tù đày. Ngay từ nhan đề "Vọng nguyệt" (Ngắm trăng) đã cho thấy tâm trạng thoải mái, thư giãn của Người khi hòa mình vào thiên nhiên. Vầng trăng tròn vành vạnh treo lơ lửng trên bầu trời trong vắt, cùng đồng điệu với người tù một cách kỳ lạ:

"Trong tù không rượu cũng không hoa
Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ
Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ"

Mặc dù đang sống trong hoàn cảnh ngục tù với cái chật chội, ngột ngạt và khô khan của bốn bức tường nhưng dường như Bác đã quên đi hoàn cảnh đó. Người thả hồn vào thiên nhiên và thưởng thức cảnh đẹp đêm trăng với một tâm thế ung dung, tự tại. Ánh trăng sáng ngời luôn là nguồn cảm hứng bất tận cho mọi thi nhân. Và ngay cả trong hoàn cảnh tù đày, ánh trăng cũng không bỏ lỡ người bạn tri kỷ là Hồ Chí Minh. Trăng đêm nay thật đẹp, làm sao có thể hững hờ trước vẻ đẹp ấy. Bác đã mở lòng mình ra để đón nhận tất cả những tinh hoa của đất trời. Và quả thật, vầng trăng đã đem lại nguồn sống mới cho người tù. Hình ảnh Bác lúc này giống như một thi nhân tràn đầy cảm xúc. Bác lặng lẽ, chăm chú nhìn ánh trăng sáng ngoài cửa sổ và cảm nhận vẻ đẹp tuyệt diệu mà trăng đem lại. Đáp lại tình cảm ấy, vầng trăng cũng "nhòm khe cửa ngắm nhà thơ". Động từ "nhòm" thể hiện rõ sự ưu ái mà trăng dành cho Bác. Có thể nói rằng, tuy bị ngăn cản bởi bốn bức tường kia nhưng người và trăng vẫn gặp nhau trọn vẹn. Cả hai giao cảm với nhau bằng một thứ tình cảm vô cùng đặc biệt.

Như vậy, bài thơ "Ngắm trăng" đã khắc họa thành công hình ảnh người chiến sĩ cách mạng với tinh thần lạc quan, yêu đời và tâm hồn nhạy cảm, phong thái ung dung, dù đang trong hoàn cảnh tù đày.

Tương tự, bài thơ "Khi con tu hú" của Tố Hữu cũng khắc họa thành công hình ảnh người chiến sĩ cách mạng với niềm khát khao tự do cháy bỏng. Bài thơ được viết vào tháng 7 năm 1939 tại nhà lao Thừa Phủ (Huế), khi nhà thơ mới bị giặc Pháp bắt giam. Mặc dù bị giam cầm trong tù ngục tối tăm nhưng không gì có thể trói buộc được tâm hồn yêu tự do và tinh thần lạc quan của người thanh niên trẻ tuổi. Bài thơ mở đầu bằng những âm thanh vang vọng của mùa hè, khiến cho người tù càng thêm nhận thức rõ ràng về cảnh ngộ trớ trêu của bản thân mình:

"Ta nghe hè dậy bên lòng
Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi!
Ngột làm sao, chết uất thôi
Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu!"

Tiếng chim tu hú gọi bầy gợi nhắc về một mùa hè ngập tràn sắc màu và âm thanh, rộn rã tưng bừng. Tiếng chim tu hú khiến cho người tù cảm thấy đau đớn, chua xót trước cảnh ngộ nghịch lý, mất tự do của bản thân. Không gian trong phòng giam thật ngột ngạt, bức bối khiến cho người tù chỉ muốn vùng lên thoát khỏi sự giam cầm của kẻ thù. Niềm khát khao cháy bỏng tự do luôn thường trực trong trái tim người cộng sản trẻ tuổi.

Hai câu thơ tiếp theo là lời bộc bạch trực tiếp tâm trạng đau khổ, bực bội, ngột ngạt và cả sự phẫn uất của người tù:

"Mà con tu hú ngoài trời cứ kêu!
Chim cứ kêu mãi điếc tai rồi."

Tiếng chim tu hú cứ kéo dài như một lời thúc giục người tù hãy đứng lên giành lấy tự do. Sự tương phản giữa hiện thực tàn bạo với khát vọng cháy bỏng của con người đã cho thấy sức sống mãnh liệt của người chiến sĩ cách mạng. Dù đang chịu cảnh tù đày nhưng không gì có thể trói buộc được tâm hồn khát khao tự do của họ.

Có thể khẳng định rằng, hai bài thơ "Ngắm trăng" và "Khi con tu hú" đã khắc họa thành công hình ảnh người chiến sĩ cách mạng với tinh thần lạc quan, niềm tin vào tương lai tươi sáng và tinh thần bất khuất, kiên cường.