Hàn Mặc Tử là một nhà thơ tài năng nhưng có số phận bi thương. Ông là một trong những nhà thơ tiêu biểu của phong trào Thơ mới. Với hồn thơ phong phú, sáng tạo và đầy bí ẩn, ông đã để lại nhiều tác phẩm được độc giả yêu thích. Một trong số đó là bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ.
Bài thơ được gợi cảm hứng từ bức thư của Hoàng Thị Kim Cúc, viết cho Hàn Mặc Tử khi ông đang nằm trên giường bệnh. Những hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp của xứ Huế và lời mời gọi chân thành của cô gái như Vĩ Dạ đã khơi gợi nguồn cảm hứng để Hàn Mặc Tử sáng tác bài thơ này.
Mở đầu bài thơ là một câu hỏi tu từ chứa đựng bao nỗi niềm tha thiết:
Sao anh không về chơi thôn Vĩ?
Câu hỏi vừa như một lời trách móc nhẹ nhàng, vừa như một lời mời mọc chân tình. Nhà thơ sử dụng từ "chơi" thay vì "thăm", gợi lên sự thân mật, gần gũi. Đó có thể là lời tự vấn của chính tác giả, cũng là của cô gái Huế. Câu thơ thể hiện sự mong mỏi, chờ đợi của con người nơi thôn Vĩ.
Sau câu hỏi tu từ là bức tranh thiên nhiên tươi đẹp của thôn Vĩ:
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền
Thôn Vĩ hiện lên qua cái nhìn tha thiết của một người đang nhớ nhung. Không gian tràn ngập ánh nắng sớm mai, từ "nắng" được lặp lại hai lần nhấn mạnh vào vẻ đẹp rực rỡ của thiên nhiên. Nắng bao phủ khắp mọi không gian, len lỏi vào từng ngõ ngách của làng quê. Hình ảnh so sánh "xanh như ngọc" gợi lên màu sắc tươi tắn, trong trẻo của khu vườn. Trong khung cảnh ấy, con người xuất hiện với vẻ đẹp duyên dáng, dịu dàng.
Đến khổ thơ thứ hai, khung cảnh bỗng trở nên chia lìa, tan tác:
Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay?
Hai câu thơ đầu gợi lên sự chia lìa, tan tác giữa gió và mây, giữa dòng nước và hoa bắp. Gió và mây vốn gắn liền với nhau, nay bị chia cắt bởi một dấu gạch ngang, gợi lên sự cô đơn, trống vắng. Dòng nước chảy trôi, mang theo hoa bắp lay nhẹ, tạo nên một khung cảnh buồn man mác. Hai câu thơ sau đột ngột chuyển đổi sang một không gian khác, không gian của cõi mộng, cõi mơ.
Hình ảnh thuyền và bến sông trăng gợi lên vẻ đẹp lãng mạn, huyền ảo. Từ "kịp" thể hiện nỗi lo lắng, bất an của nhà thơ trước thời gian ngắn ngủi của cuộc đời. Khổ thơ cuối cùng là tiếng lòng đầy đau đớn của nhà thơ:
Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà?
Hình ảnh "khách đường xa" gợi lên sự mơ hồ, ảo ảnh. Màu trắng của chiếc áo dài truyền thống hòa quyện với sương khói, tạo nên một khung cảnh mờ ảo, hư vô. Câu hỏi tu từ "Ai biết tình ai có đậm đà?" thể hiện nỗi hoài nghi, tuyệt vọng của nhà thơ.
Bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ là một bài thơ hay, thể hiện tài năng nghệ thuật của Hàn Mặc Tử. Ngôn ngữ giản dị, giàu hình ảnh, biểu tượng. Nhịp thơ linh hoạt, tạo nên sự biến đổi trong cảm xúc. Bài thơ đã vẽ nên một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, thơ mộng của xứ Huế và bộc lộ nỗi niềm khát khao, hi vọng của nhà thơ.