Người mẹ cầm súng là một trong số những tác phẩm tiêu biểu nhất của nhà văn Nguyễn Thi. Tác phẩm được sáng tác trong những ngày kháng chiến chống Mĩ cứu nước ác liệt vào năm 1965. Nhân vật chính của truyện là chị Út Tịch, một người mẹ miền Nam giàu đức hi sinh và có tinh thần chiến đấu vô cùng dũng cảm. Hình ảnh người mẹ cầm súng chiến đấu khiến tác giả liên tưởng tới hàng ngàn hàng vạn người mẹ Việt Nam anh hùng đã không ngại gian khổ, hi sinh, sẵn sàng chiến đấu và ngã xuống để bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ nền độc lập dân tộc.
Nhân vật chị Út Tịch hiện lên trong tác phẩm trước hết là người phụ nữ mang vẻ đẹp của phụ nữ phương Nam - vẻ đẹp mộc mạc, bình dị nhưng có vẻ đẹp phi thường của thời đại. Đọc những dòng văn Nguyễn Thi miêu tả về chị Út, người đọc có thể nhận thấy được vẻ đẹp ngoại hình của chị. Đó là vẻ đẹp của một người phụ nữ khỏe khoắn, rắn rỏi với đôi vai vuông, tóc hoe hoe vàng, lưng dài rộng, bước chân thong thả, bình tĩnh, gan dạ, không sợ gian khổ, hy sinh. Trong cuộc sống hằng ngày, chị Út Tịch là người mẹ dịu dàng, chu đáo, yêu thương chồng, thương con. Mỗi lần sắp sinh em bé, chị đều xin chồng cho nghỉ vài ngày nhưng chị không nghỉ bởi chị không muốn bọn giặc tìm ra nơi ẩn náu của cơ quan cách mạng. Mọi công việc nội trợ trong nhà, chị đều lo chu tất bởi theo chị "trống trải nhà cửa thì lính ngụy dò la dễ nhận ra". Khi bị giặc bắt, chị vẫn cố gắng tìm mọi cách gửi con mình cho người dì đem về chăm sóc giúp. Trong chiến đấu, chị Út Tịch là người chiến sĩ dày dặn kinh nghiệm, gan góc, dũng cảm. Chị không hề run sợ trước họng súng quân giặc và tuyên bố: "Bây giờ tôi mới đi giải phóng thôi mà, chứ trước đây tôi còn bận đẻ với nuôi đàn con nhỏ".
Chị Út Tịch là người có ý chí, nghị lực phi thường. Dù phải một mình nuôi 5 đứa con nhưng chị không hề than vãn, kêu ca. Chị luôn giữ vững niềm tin vào ngày mai tươi sáng. Hình ảnh chị Út Tịch gợi nhắc chúng ta nhớ tới hình ảnh người mẹ Tơm, mẹ Nhu trong những trang văn của Nguyễn Trung Thành. Họ là những bà mẹ Việt Nam anh hùng, dù chết chồng, chết con nhưng họ sẵn sàng chấp nhận thiệt thòi về mình để những người còn sống tiếp tục đứng lên chiến đấu, giành lấy độc lập, tự do.
Hình ảnh người mẹ cầm súng chiến đấu khiến tác giả liên tưởng tới hàng ngàn hàng vạn người mẹ Việt Nam anh hùng đã không ngại gian khổ, hi sinh, sẵn sàng chiến đấu và ngã xuống để bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ nền độc lập dân tộc. Họ chính là những người mẹ tảo tần, chịu thương chịu khó, hết lòng vì chồng vì con; là những người chiến sĩ dũng cảm, can trường, không sợ hi sinh.
Tóm lại, hình ảnh chị Út Tịch trong tác phẩm Người mẹ cầm súng đã để lại những ấn tượng khó quên trong lòng độc giả. Nó khơi dậy trong lòng thế hệ trẻ hôm nay lòng biết ơn sâu sắc, hành động cụ thể để đền đáp công ơn to lớn của lớp cha anh đi trước.