Nguyễn Đình Thi là một trong những gương mặt văn học tiêu biểu của nền thơ ca Việt Nam hiện đại. Ông là một nghệ sĩ đa tài, có sự am hiểu sâu rộng trên nhiều lĩnh vực. Thơ ông tự do, phóng khoáng đồng thời mang màu sắc riêng biệt, vừa hàm súc, vừa hào sảng lại phảng phất chất suy tư. Trong suốt cuộc đời sáng tạo của mình, Nguyễn Đình Thi đã đóng góp cho nền văn học dân tộc nhiều tác phẩm có giá trị ở nhiều thể loại khác nhau. Về thơ ca, tiêu biểu nhất phải kể đến Diệt phát xít (1945), Người Hà Nội (1947), Đất nước (1965)...
Bài thơ Nhớ được sáng tác năm 1946 khi tác giả đang tham gia chiến dịch Cao Bằng - Lạng Sơn. Tác phẩm này thuộc phần một của tập thơ Người chiến sĩ (1956).
Nỗi nhớ da diết, khắc khoải của nhân vật trữ tình được thể hiện qua những hình ảnh thiên nhiên giàu sức gợi. Đó là hình ảnh "ngôi sao nhớ ai mà sao lấp lánh soi sáng đường chiến sĩ giữa đèo mây", là "ngọn lửa nhớ ai mà hồng đêm lạnh sưởi ấm lòng chiến sĩ dưới ngàn cây". Những hình ảnh này đều mang tính biểu tượng, gợi liên tưởng tới nỗi nhớ thương, sự sẻ chia, động viên, khích lệ tinh thần của người lính trong cuộc kháng chiến trường kì.
Hình ảnh "ngôi sao nhớ ai mà sao lấp lánh soi sáng đường chiến sĩ giữa đèo mây" gợi lên một không gian rộng lớn, hoang vu nhưng vẫn có sự ấm áp của tình yêu. Ngôi sao được nhân hóa, trở thành biểu tượng cho nỗi nhớ của người lính đối với quê hương, với người thân yêu. Ánh sáng của ngôi sao không chỉ là ánh sáng của thiên nhiên mà còn là ánh sáng của tình yêu, của niềm tin vào ngày mai chiến thắng.
Hình ảnh "ngọn lửa nhớ ai mà hồng đêm lạnh sưởi ấm lòng chiến sĩ dưới ngàn cây" tiếp tục sử dụng biện pháp tu từ để tạo nên sự tương phản giữa ánh sáng và bóng tối, giữa cái lạnh lẽo và ấm áp. Ngọn lửa không chỉ là nguồn sáng mà còn là biểu tượng cho niềm tin, hy vọng và sức mạnh tinh thần của người lính. Nó sưởi ấm tâm hồn người chiến sĩ, giúp họ vượt qua mọi khó khăn, thử thách.
Cuối cùng, hình ảnh "anh yêu em như anh yêu đất nước" là lời khẳng định tình yêu đôi lứa luôn gắn liền với tình yêu quê hương đất nước. Tình yêu ấy là động lực to lớn giúp người lính vững vàng tay súng, chiến đấu vì độc lập, tự do của Tổ quốc.
Như vậy, bài thơ Nhớ đã thể hiện nỗi nhớ da diết, khắc khoải của nhân vật trữ tình dành cho người con gái ở Hà Nội. Đồng thời, bài thơ cũng khẳng định rằng tình yêu đôi lứa phải gắn liền với tình yêu quê hương đất nước. Qua đó, tác giả muốn gửi gắm thông điệp tới người đọc rằng chúng ta cần biết ơn công lao của thế hệ cha anh đã hi sinh xương máu để bảo vệ Tổ quốc.
Bên cạnh đó, bài thơ Nhớ còn thể hiện phong cách nghệ thuật đặc trưng của Nguyễn Đình Thi. Đó là sự kết hợp hài hòa giữa chất trữ tình và chất chính luận, giữa cảm xúc cá nhân và suy tư triết lí. Ngôn ngữ thơ giản dị, mộc mạc nhưng giàu sức gợi, tạo nên hiệu quả thẩm mĩ cao.
Tóm lại, bài thơ Nhớ là một tác phẩm tiêu biểu thể hiện tình yêu quê hương đất nước và tình yêu đôi lứa của người lính trong thời kì kháng chiến chống Pháp.