Bằng Việt là một nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Ông đã có những tác phẩm rất hay viết về tình cảm gia đình, đặc biệt là tình mẫu tử thiêng liêng. Bài thơ “Mẹ” được sáng tác năm 1963, khi tác giả đang là sinh viên theo học ngành luật ở nước ngoài. Qua bài thơ, ta thấy được tình yêu thương sâu sắc của người con dành cho mẹ mình.
Mở đầu bài thơ, Bằng Việt đã đưa ra định nghĩa về mẹ hết sức giản dị:
“Mẹ là gì?”
Câu hỏi tu từ này khiến cho người đọc không khỏi thắc mắc và mong muốn tìm kiếm câu trả lời. Tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ so sánh, ẩn dụ để miêu tả về mẹ:
- Mẹ là cơn gió mát lành mùa thu
- Là dòng sông xanh ngọt ngào hòa quyện cùng tiếng hát ru hời dịu êm
- Là mặt trời tỏa sáng rực rỡ
- Là vầng trăng soi sáng dịu dàng
- Là biển cả bao la mênh mông
Những hình ảnh thiên nhiên quen thuộc, gần gũi được tác giả sử dụng để nói về mẹ. Đó là những thứ luôn hiện diện xung quanh chúng ta, cũng giống như mẹ vậy. Dù không thể nhìn thấy, chạm vào nhưng lúc nào cũng ở bên cạnh, bảo vệ và che chở cho ta.
Không chỉ dừng lại ở đó, tác giả còn khẳng định mẹ chính là bầu trời xanh ngắt:
“Mẹ là đóa hoa hồng đỏ thắm”
Hoa hồng được mệnh danh là nữ hoàng của các loài hoa. Nó tượng trưng cho vẻ đẹp kiêu sa, quý phái. Đóa hoa hồng đỏ thắm luôn nổi bật giữa ngàn vạn bông hoa khác. Từ “đóa hoa hồng đỏ thắm”, tác giả còn muốn nhấn mạnh rằng mẹ là duy nhất, không ai có thể thay thế. Người đã mang nặng đẻ đau chín tháng mười ngày, nuôi dưỡng và dạy dỗ ta nên người. Tình yêu thương của mẹ là thứ thiêng liêng nhất trên đời.
Tác giả còn sử dụng nhiều hình ảnh so sánh, ẩn dụ khác để khắc họa chân dung người mẹ:
- Mẹ là cánh đồng bát ngát thẳng cánh cò bay
- Là dòng sông xanh, là vầng trăng tròn trịa dịu hiền
- Là tiếng chim ca rộn rã mỗi sớm mai
Mỗi hình ảnh đều gợi lên một ý nghĩa riêng. Cánh đồng rộng lớn, bát ngát tượng trưng cho tấm lòng bao la, rộng lớn của người mẹ. Dòng sông uốn lượn, hiền hòa mang đến nguồn nước dồi dào, màu mỡ cho cánh đồng. Vầng trăng tròn trịa, sáng tỏ soi sáng đường đi cho con. Tiếng chim ca vang lên mỗi buổi sớm mai báo hiệu một ngày mới tốt lành. Tất cả hợp lại, tạo nên một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp và tràn đầy sức sống.
Bằng việc sử dụng những hình ảnh quen thuộc, gần gũi với đời sống thường nhật của người dân kết hợp với biện pháp tu từ so sánh, ẩn dụ độc đáo, tác giả đã vẽ nên một bức chân dung tuyệt đẹp về người mẹ. Đó là người phụ nữ tần tảo, lam lũ nhưng luôn yêu thương, hy sinh thầm lặng vì con cái.
Bài thơ “Mẹ” đã để lại trong lòng người đọc nhiều cảm xúc. Qua đây, chúng ta thêm yêu thương và trân trọng người mẹ của mình hơn.