Câu 2 (4.0 điểm). Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) so sánh, đánh giá hai đoạn trích trong hai tác phẩm sau đây: “Bên kia sông Đuống Quê hương ta lúa nếp thơm nồng Tranh Đông Hồ gà lợn nét tươi t...

Văn chương nghệ thuật nói chung và thơ ca nói riêng vốn có vai trò vô cùng quan trọng trong việc thể hiện tình cảm đối với quê hương đất nước. Điều này càng được thể hiện rõ hơn khi đặt trong hoàn cảnh lịch sử của mỗi thời kì. Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ trường kì của dân tộc, rất nhiều những tác phẩm văn học đặc sắc ra đời. Tiêu biểu cho giai đoạn này phải kể đến Bên kia sông Đuống của Hoàng Cầm và Nhớ con sông quê hương của Tế Hanh. Qua hai tác phẩm, chúng ta sẽ thấy rõ hơn về cách mà các nhà thơ thể hiện tình cảm quê hương đất nước qua ngôn ngữ văn chương.
Bên kia sông Đuống của Hoàng Cầm và Nhớ con sông quê hương của Tế Hanh đều là những tác phẩm xuất sắc viết về quê hương đất nước. Chúng đều thể hiện được tình cảm yêu mến, gắn bó và tự hào của các nhà thơ dành cho nơi chôn rau cắt rốn. Thế nhưng, mỗi tác phẩm lại có những nét riêng biệt, độc đáo mang dấu ấn của từng tác giả.
Trước tiên, nếu Bên kia sông Đuống của Hoàng Cầm thể hiện tình yêu quê hương gắn liền với nỗi đau mất nước, sự căm thù quân giặc xâm lược thì Nhớ con sông quê hương của Tế Hanh lại là tình yêu quê hương tha thiết gắn liền với tình cảm gia đình, xóm làng, bạn bè.
Về nội dung, Bên kia sông Đứng mở đầu bằng những hồi ức về quê hương Kinh Bắc của tác giả. Đó là một vùng đất bình dị, yên ả với những danh lam thắng cảnh, những địa danh gắn liền với cuộc sống sinh hoạt của người dân. Thế nhưng, tất cả những gì tươi đẹp nhất ấy đã bị quân giặc giày xéo. Sông Đuống vốn êm đềm, thơ mộng trở thành đống tro tàn, xác xơ. Những cô gái Kinh Bắc duyên dáng, thướt tha trở thành nô lệ, bị hành hạ cả về thể xác lẫn tinh thần. Tất cả những kỉ niệm đẹp đẽ nhất trong kí ức của tác giả và người dân nơi đây đều bị phá hủy. Từ đó, Hoàng Cầm bộc lộ niềm xót xa, tiếc nuối và sự căm hận quân giặc. Ông mong muốn quê hương sớm được giải phóng và những kỉ niệm tươi đẹp sẽ quay trở lại.
Còn với Nhớ con sông quê hương, Tế Hanh lại thể hiện tình yêu quê hương qua những kỉ niệm gắn bó với con sông Trà Giang. Đó là khung cảnh xô bồ, nhộn nhịp khi cả làng đổ ra sông mưu sinh. Đó là cảnh yên bình, tĩnh lặng khi dòng sông trở về với sự im lìm, vắng vẻ. Với Tế Hanh, con sông Trà Giang không chỉ là một mảnh đất, một khung cảnh thiên nhiên bình thường mà nó là một phần của cuộc sống, của con người, của những kỉ niệm và niềm vui, nỗi buồn. Dù khi lớn lên phải xa quê hương nhưng những kí ức về con sông ấy vẫn mãi ám ảnh, đọng lại trong tâm trí của ông.
Tiếp đến là nghệ thuật, Bên kia sông Đuống sử dụng biện pháp tu từ đảo ngữ kết hợp với những động từ mạnh và phép đối lập nhằm mục đích nhấn mạnh vào sự tang thương, hoang sơ, tàn khốc do quân giặc gây ra cho quê hương. Đồng thời, thể hiện sự xót xa, đau đớn của tác giả trước những đổi thay quá nhanh và tiêu cực ấy. Cách sử dụng ngôn ngữ trong bài thơ vừa giàu hình ảnh lại vừa giàu chất liệu biểu đạt khiến cho bài thơ trở nên có tính hàm súc cao, khắc họa được một bức tranh sông Đuống thật sinh động và chân thật. Giọng điệu của bài thơ lúc trầm lúc bổng, lúc nhanh lúc chậm kết hợp với nội dung thể hiện đa dạng các cung bậc cảm xúc của tác giả.
Với Nhớ con sông quê hương, tác giả sử dụng ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, giàu cảm xúc. Những kỉ niệm được kể lại một cách tuần tự, theo trình tự thời gian khiến cho bài thơ trở nên nhẹ nhàng, gần gũi và dễ tiếp cận. Tác giả sử dụng biện pháp tu từ so sánh, ẩn dụ, nhân hóa,... nhằm mục đích tăng sức gợi hình, gợi cảm cho bài thơ và khiến cho bài thơ có thêm những ý nghĩa sâu xa. Bên cạnh đó, giọng điệu của bài thơ nhẹ nhàng, tha thiết, phù hợp với nội dung và cảm xúc mà tác giả truyền tải.
Tóm lại, cả hai bài thơ Bên kia sông Đuống của Hoàng Cầm và Nhớ con sông quê hương của Tế Hanh đều là những tác phẩm xuất sắc viết về quê hương đất nước. Mỗi tác phẩm lại có những nét riêng biệt, độc đáo mang dấu ấn của từng tác giả. Thông qua hai bài thơ, chúng ta thấy rõ hơn về cách mà các nhà thơ thể hiện tình cảm quê hương đất nước qua ngôn ngữ văn chương.
Qua hai bài thơ, chúng ta có thể thấy rõ hơn về cách mà các nhà thơ thể hiện tình cảm quê hương đất nước qua ngôn ngữ văn chương. Tình yêu quê hương đất nước là một chủ đề vĩnh hằng trong văn chương nghệ thuật. Nó được thể hiện qua nhiều góc độ khác nhau, tùy theo cảm hứng sáng tác của từng tác giả. Do đó, dù có những nét riêng biệt, độc đáo nhưng cả hai bài thơ đều góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn học Việt Nam với chủ đề quê hương đất nước.
Như vậy, qua hai bài thơ Bên kia sông Đuống của Hoàng Cầm và Nhớ con sông quê hương của Tế Hanh, chúng ta có thể thấy rõ hơn về cách mà các nhà thơ thể hiện tình cảm quê hương đất nước qua ngôn ngữ văn chương. Dù bằng cách nào, tình yêu quê hương vẫn luôn là chủ đề thiêng liêng, bất diệt trong văn chương nghệ thuật.