Thuyết minh về núi lửa chư đăng ya về lịch sử

Dũng Nguyễn

Núi lửa Chư Đăng Ya là một trong những ngọn núi lửa cổ nổi tiếng ở Tây Nguyên, thuộc địa phận xã Chư Đăng Ya, huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai, cách thành phố Pleiku khoảng 30 km. Không chỉ là điểm đến du lịch nổi tiếng, Chư Đăng Ya còn là một di tích tự nhiên mang dấu tích lịch sử địa chất và văn hóa lâu đời.

Tên gọi Chư Đăng Ya trong tiếng Jrai có nghĩa là "củ gừng dại", gợi nhắc đến sự gắn bó mật thiết giữa con người với thiên nhiên hoang sơ và trù phú nơi đây. Núi lửa Chư Đăng Ya đã từng phun trào cách đây hàng triệu năm, tạo nên một vùng đất đỏ bazan màu mỡ – một “di sản địa chất” quý giá của Tây Nguyên. Sau khi ngừng hoạt động, lòng chảo miệng núi lửa được thiên nhiên và con người cải tạo thành ruộng bậc thang, nương rẫy với các loại cây trồng đặc trưng như khoai lang, bắp, hoa dã quỳ...

Về mặt lịch sử – văn hóa, Chư Đăng Ya gắn bó mật thiết với đời sống của đồng bào dân tộc Jrai. Nơi đây từng là khu vực sinh sống, canh tác và tổ chức lễ hội của cộng đồng người bản địa suốt hàng trăm năm qua. Nhiều truyền thuyết kể lại rằng, nơi đây là vùng đất linh thiêng, nơi các vị thần linh canh giữ, bảo vệ mùa màng và cuộc sống yên bình cho dân làng. Những lễ hội như lễ mừng lúa mới, lễ cúng đất… từng được tổ chức dưới chân núi lửa như một hình thức tri ân đất trời.

Không những thế, trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, khu vực núi Chư Đăng Ya từng là nơi trú ẩn, tiếp tế và tổ chức hoạt động cách mạng của quân dân Gia Lai. Địa hình núi cao và rừng rậm là lợi thế cho các lực lượng kháng chiến che giấu và tổ chức lực lượng đánh du kích. Chính vì vậy, Chư Đăng Ya không chỉ là một di sản thiên nhiên, mà còn là chứng nhân thầm lặng của một thời đấu tranh gian khó và hào hùng.

Ngày nay, Chư Đăng Ya trở thành một điểm đến hấp dẫn cho du khách yêu thích thiên nhiên, khám phá, đặc biệt vào mùa hoa dã quỳ nở rộ cuối thu. Song hành với vẻ đẹp tự nhiên, giá trị lịch sử – văn hóa của ngọn núi lửa này ngày càng được chú trọng bảo tồn và phát huy.