32 Luyện Tuấn Các thành phần biệt lập trong câu tiếng Việt là những thành phần không tham gia trực tiếp vào cấu trúc ngữ pháp chính của câu (chủ ngữ - vị ngữ), nhưng lại có vai trò bổ sung thông tin, thể hiện thái độ, cảm xúc, quan hệ giao tiếp… Chúng thường được ngăn cách bằng dấu phẩy, dấu gạch ngang, hoặc dấu ngoặc đơn. Dưới đây là các loại thành phần biệt lập và công dụng của chúng:
⸻
1. Thành phần tình thái
Công dụng: Thể hiện thái độ, nhận xét, đánh giá của người nói đối với sự việc được nói đến.
Ví dụ: Có lẽ mai trời sẽ mưa.
→ “Có lẽ” là thành phần tình thái, thể hiện sự phỏng đoán.
⸻
2. Thành phần cảm thán
Công dụng: Bộc lộ cảm xúc, tình cảm của người nói (vui, buồn, tiếc nuối, ngạc nhiên…).
Ví dụ: Ôi, cảnh đẹp quá!
→ “Ôi” là thành phần cảm thán, thể hiện sự ngạc nhiên, trầm trồ.
⸻
3. Thành phần gọi – đáp (xưng hô)
Công dụng: Dùng để gọi, đáp, tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp.
Ví dụ: Anh ơi, đợi em với!
→ “Anh ơi” là thành phần gọi – đáp.
⸻
4. Thành phần phụ chú
Công dụng: Bổ sung, giải thích thêm cho một từ hoặc cụm từ trong câu.
Ví dụ: Hà Nội – thủ đô của Việt Nam – rất đẹp vào mùa thu.
→ “thủ đô của Việt Nam” là thành phần phụ chú.