Nam Hà là một nhạc sĩ nổi tiếng với nhiều ca khúc cách mạng, đặc biệt là những bài hát về đề tài chiến tranh và lực lượng vũ trang. Ông từng tham gia hoạt động âm nhạc ở chiến trường Bình Trị Thiên khói lửa nên có nhiều trải nghiệm sâu sắc về cuộc sống và chiến đấu của người lính. Bài thơ "Chúng con chiến đấu cho Người sống mãi Việt Nam ơi!" được sáng tác vào năm 1968, khi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đang diễn ra ác liệt. Bài thơ thể hiện tình yêu quê hương, đất nước tha thiết và tinh thần chiến đấu quả cảm, kiên cường của người lính.
Ba khổ thơ cuối cùng của bài thơ là những lời tâm sự chân thành của người lính về đất nước, về những người con ưu tú của đất nước đã ngã xuống vì độc lập, tự do.
"Đường dài đi giữa Trường Sơn
Nghe vọng bài ca đất nước"
Hình ảnh "đường dài đi giữa Trường Sơn" gợi lên sự gian khổ, hy sinh của người lính. Họ phải vượt qua muôn vàn khó khăn, thử thách để bảo vệ Tổ quốc. Tuy nhiên, họ vẫn luôn giữ vững niềm tin, ý chí chiến đấu vì độc lập, tự do của dân tộc. Tiếng vọng bài ca đất nước là nguồn động viên, khích lệ to lớn giúp họ thêm vững bước trên con đường chiến đấu.
"Đất nước
Bốn ngàn năm không nghỉ
Những đạo quân song song cùng lịch sử
Đi suốt thời gian, đi suốt không gian"
Tác giả sử dụng biện pháp hoán dụ "bốn ngàn năm" để nói về chiều dài lịch sử của đất nước. Trải qua bốn ngàn năm dựng nước và giữ nước, dân tộc ta đã tạo nên những trang sử vàng chói lọi. Những đạo quân song song cùng lịch sử là những người con ưu tú của đất nước, đã hiến dâng tuổi thanh xuân, xương máu của mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Họ đã chiến đấu, hi sinh quên mình để bảo vệ Tổ quốc, góp phần viết nên những trang sử hào hùng của dân tộc.
"Sừng sững giữa trời anh dũng hiên ngang
Đất nước
Của những câu chuyện làm ta rưng rưng
Nước mắt
Đã trở thành những bài ca không bao giờ tắt
Trên mỗi con đường mỗi thôn xóm ta qua"
Hình ảnh "sừng sững giữa trời anh dũng hiên ngang" là biểu tượng cho khí phách hào hùng, bất khuất của dân tộc Việt Nam. Những câu chuyện về những người con ưu tú của đất nước khiến ta xúc động, rưng rưng. Nước mắt của họ đã trở thành những bài ca bất tử, ca ngợi tinh thần yêu nước, ý chí kiên cường của người Việt Nam. Những bài ca ấy sẽ mãi ngân vang trên mỗi con đường, mỗi thôn xóm, tiếp thêm sức mạnh cho thế hệ sau tiếp tục dựng xây và bảo vệ Tổ quốc.
"Từ non ngàn cho tới biển xa
Đất nước
Của những dòng sông
Gọi tên nghe mát rượi tâm hồn
Ngọt lịm những giọng hò xứ sở
Trong sáng như trời xanh, mượt mà như nhung lụa."
Tác giả ca ngợi vẻ đẹp thiên nhiên và văn hóa của đất nước. Những dòng sông hiền hòa, thơ mộng chảy từ núi rừng đến biển cả, mang theo hơi thở của đất trời, của quê hương. Những giọng hò xứ sở ngọt ngào, trong trẻo, thể hiện tâm hồn thuần khiết, thanh tao của người dân Việt Nam. Tất cả tạo nên một bức tranh đất nước tươi đẹp, tràn đầy sức sống.
"Đất nước
Của những người mẹ
Mặc áo thay vai
Hạt lúa củ khoai
Bền bỉ nuôi chồng, nuôi con chiến đấu"
Tác giả tôn vinh vai trò của người phụ nữ trong cuộc kháng chiến. Những người mẹ tảo tần, lam lũ, chịu thương chịu khó, đã gánh vác trọng trách gia đình, nuôi dưỡng chồng con, góp phần chiến đấu giành độc lập, tự do cho Tổ quốc. Hình ảnh "hạt lúa củ khoai" ẩn dụ cho sự giản dị, mộc mạc nhưng đầy sức sống của người nông dân Việt Nam.
"Đất nước
Của những người con gái con trai
Đẹp như hoa hồng cứng hơn sắt thép
Xa nhau không hề rơi nước mắt
Nước mắt để dành cho ngày gặp mặt"
Tác giả ca ngợi phẩm chất cao quý của người lính. Họ là những người con gái, con trai đẹp đẽ, kiêu sa như hoa hồng, nhưng cũng rắn rỏi, kiên cường như sắt thép. Họ chiến đấu, hi sinh quên mình vì độc lập, tự do của Tổ quốc. Tình yêu quê hương, đất nước sâu nặng đã thôi thúc họ vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, chiến đấu đến cùng vì độc lập, tự do của dân tộc.
Qua ba khổ thơ cuối cùng, tác giả đã khắc họa hình ảnh đất nước Việt Nam tươi đẹp, giàu truyền thống văn hóa, lịch sử. Đồng thời, tác giả cũng khẳng định tinh thần bất khuất, kiên cường của dân tộc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm. Qua đó, tác giả muốn gửi gắm thông điệp tới thế hệ trẻ hôm nay rằng, hãy gìn giữ và phát huy truyền thống tốt đẹp của cha ông, tiếp tục xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.