Nguyễn Du là đại thi hào dân tộc Việt Nam, danh nhân văn hóa thế giới. Truyện kiều là một tuyệt tác của ông được xếp vào hàng kiệt tác kinh điển nhất trong kho tàng văn chương Việt Nam. Đoạn trích "chị em Thúy Kiều" được trích ở phần 1- gặp gỡ và đính ước thuộc phần thứ nhất - Gặp gỡ và đính ước. Đây là một trong những đoạn thơ hay nhất trong truyện Kiều, miêu tả sắc, tài và đức hạnh của chị em Thúy Kiều, Thúy Vân - hai tuyệt sắc giai nhân của nền văn học nước nhà.
Bốn dòng thơ đầu tiên, Nguyễn Du giới thiệu khái quát về vị thứ và vẻ đẹp của hai chị em Thúy Kiều:
Đầu lòng hai ả tố nga
Thuý Kiều là chị, em là Thuý Vân
Mai cốt cách tuyết tinh thần
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười
Hai cô gái được giới thiệu là con đầu lòng của gia đình họ Vương, trong đó Thuý Kiều là chị còn Thuý Vân là em. Hai nàng mang vẻ đẹp thanh tao, trinh trắng như mai như tuyết. Vẻ đẹp hình thức đến vẻ đẹp tâm hồn đều đạt đến độ hoàn mĩ.
Bút pháp ước lệ cùng biện pháp tu từ liệt kê đã khắc họa chân dung nhan sắc hai tuyệt sắc giai nhân.
Sau khi giới thiệu khái quát, nhà thơ đi miêu tả vẻ đẹp của từng người bắt đầu là Thuý Vân:
Vân xem trang trọng khác vời
Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang
Hoa cười ngọc thốt đoan trang
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da
Câu thơ mở ra những nét miêu tả vẻ đẹp của một trang tuyệt thế giai nhân. Nàng Vân hiện lên với khuôn mặt "đầy đặn", tươi sáng ngời ngời như ánh trăng rằm; lông mày đậm như con ngài; miệng cười tươi thắm như hoa; giọng nói trong trẻo toát ra từ hàm răng ngà ngọc; mái tóc đen óng nhẹ hơn mây, làn da trắng ngần hơn tuyết. Vẻ đẹp ấy đạt đến độ hoàn hảo, cân đối "mười phân vẹn mười".
Qua đó, ta thấy được vẻ đẹp của Thuý Vân là vẻ đẹp của một thiếu nữ duyên dáng, phúc hậu. Thiên nhiên tạo hóa cũng từ đấy mà chịu khuất phục trước vẻ đẹp ấy "mây thua", "tuyết nhường". Hai hình ảnh ẩn dụ mây và tuyết đã thể hiện sự ngưỡng mộ, trân trọng của tác giả trước vẻ đẹp của nàng.
Nếu miêu tả Thuý Vân với bốn câu thơ thì sang Thuý Kiều, Nguyễn Du dành hẳn chín câu để đặc tả vẻ đẹp của nàng. Nếu Vân là một trang tuyệt sắc giai nhân thì Kiều còn vượt trội hơn, là một giai nhân tuyệt thế:
Kiều càng sắc sảo mặn mà
So bề tài sắc lại là phần hơn
Làn thu thuỷ nết xuân sơn
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh
Một mai nghiêng nước nghiêng thành
Sắc đành đòi một tài đành hoạ hai
Thông minh vốn sẵn tính trời
Pha nghề thi hoạ đủ mùi ca ngâm
Cung thương lầu bậc ngũ âm
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương
Khúc nhà tay lựa nên chương
Một thiên bạc mệnh lại càng lão nhân
Nàng Kiều hiện lên với đôi mắt tuyệt đẹp, trong vắt như làn nước mùa thu; đôi lông mày mượt mà như dáng núi mùa xuân; vẻ đẹp khiến cho hoa phải ghen, liễu phải hờn. Tác giả đã vận dụng triệt để các biện pháp nghệ thuật ẩn dụ, nhân hoá, thậm xưng để đặc tả vẻ đẹp của Thuý Kiều. Vẻ đẹp ấy là một vẻ đẹp đằm thắm, dịu dàng nhưng cũng thật sắc sảo, mặn mà đến nỗi khiến cho thiên nhiên phải ganh ghét, đố kị.
Không chỉ xinh đẹp, Kiều còn rất tài năng. Nàng giỏi cả cầm, kì, thi, hoạ; giỏi cả đánh đàn, sáng tác nhạc. Đặc biệt nhất là tài năng đánh đàn: "Cung thương lầu bậc ngũ âm/ Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương". Cung đàn Bạc mện mà nàng sáng tác chính là tiếng lòng của một trái tim đa sầu đa cảm.
Như vậy, chúng ta thấy được vẻ đẹp của Thuý Kiều là vẻ đẹp hoàn mĩ, tuyệt mĩ, "sắc đành đòi một tài đành hoạ hai". Nhưng trong sâu thẳm tâm hồn, nàng không giống như Vân, không tìm thấy sự yên ổn, bình an. Chính vì thế, cuộc đời nàng sau này chìm nổi, truân chuyên, "thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần".
Bốn câu thơ cuối cùng khép lại đoạn trích là lời bình luận của tác giả về cuộc sống của hai chị em:
Phong lưu rất mực hồng quần
Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê
Êm đềm trướng rủ màn che
Tường đông ong bướm đi về mặc ai
Cuộc sống của hai chị em vô cùng nề nếp, gia giáo. Họ sống kín đáo, êm đềm sau tấm mành lụa, không quan tâm đến những chuyện "ong bướm" bên ngoài. Đó cũng chính là mối lo lắng của người mẹ khi nhắc đến tương lai của các con:
"Đã cho vào bậc bố kinh
Đạo tòng phu lấy chữ trinh làm đầu."
Đoạn trích Chị em Thuý Kiều là một trong những đoạn thơ hay nhất trong Truyện Kiều, vừa khắc họa được chân dung nhan sắc, tài năng và đức hạnh của chị em Thuý Kiều, Thuý Vân, vừa dự báo trước số phận mỗi người. Với bút pháp ước lệ tượng trưng, các biện pháp tu từ so sánh, nhân hoá, ẩn dụ, tác giả đã dựng lên bức chân dung sinh động của hai tuyệt sắc giai nhân xứng đáng bước ra từ thiên nhiên, thoát tục.
Đoạn trích là đỉnh cao của nghệ thuật tả người, thể hiện sự tôn trọng, trân trọng của Nguyễn Du đối với những giá trị vẻ đẹp của con người.