"Truyện Kiều" là một kiệt tác bất hủ của đại thi hào dân tộc Nguyễn Du. Tác phẩm đã tái hiện sống động số phận đoạn trường và cuộc sống chìm nổi của người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa. Bằng ngòi bút điêu luyện, tác giả đã khắc họa thành công vẻ đẹp và tài năng của Thúy Kiều, đặc biệt là ở đoạn trích "Thúc Sinh từ biệt Thúy Kiều". Đoạn trích đã cho thấy bút pháp tả cảnh ngụ tình độc đáo cùng tấm lòng nhân đạo sâu sắc mà nhà thơ dành cho nhân vật của mình.
Hai câu thơ đầu tiên đã mở ra khung cảnh thiên nhiên khi Thúc Sinh từ biệt Thúy Kiều:
Người lên ngựa, kẻ chia bào,
Rừng phong thu đã nhuộm màu quan san.
Hình ảnh "người lên ngựa" gợi ra sự ly biệt, chia cắt. Tiếng khóc nghẹn ngào của Thúy Kiều cứ thế mà vang lên trong không gian rộng lớn. Nàng đau đớn, xót xa trước sự ra đi đột ngột của chàng Thúc. Khung cảnh thiên nhiên lúc này dường như cũng nhuốm màu u buồn. Rừng phong vốn là loài cây tượng trưng cho mùa thu, thường xuất hiện trong thơ ca cổ điển. Màu đỏ của lá phong rơi dưới nền đất giống như máu chảy ra từ trái tim của Kiều vậy. Các từ ngữ "dặm hồng", "bụi cuồn chinh an" kết hợp với hình ảnh ẩn dụ "quan san" đã góp phần diễn tả sự xa xôi, cách trở giữa hai con người. Giờ đây, họ đang phải rời xa nhau, mỗi người một phương trời. Vầng trăng sáng trên cao cũng phải chia làm đôi, tạo nên một nghịch cảnh chưa từng có trong lịch sử. Tất cả những yếu tố ấy đã góp phần thể hiện sự tiếc nuối, ngậm ngùi của Thúy Kiều.
Bốn câu thơ tiếp theo nói về cuộc sống của Thúc Sinh sau khi rời khỏi lầu xanh:
Người về chiếc bóng năm canh,
Kẻ đi muôn dặm một mình xa xôi.
Vầng trăng ai xẻ làm đôi,
Nửa in gối chiếc, nửa soi dặm trường.
Sau khi chuộc Kiều ra khỏi chốn thanh lâu, Thúc Sinh đã cưới nàng làm vợ lẽ và trao Kim Trọng quản lý cửa hàng. Tuy nhiên, chàng vẫn luôn nhớ về gia đình ở quê nhà. Mỗi đêm, Thúc Sinh thường thức khuya để thưởng trăng. Khi chàng trở về gặp vợ cả thì Kiều lại phải chia tay Thúc Sinh. Từ "chiếc bóng năm canh" gợi ra sự lẻ loi, cô đơn của Thúy Kiều. Còn Thúc Sinh thì "đi muôn dặm" để tiếp tục chuyến công cán cho chủ. Vầng trăng vốn dĩ là hình ảnh mang tính ước lệ, tượng trưng cho sự tròn đầy, viên mãn. Thế nhưng giờ đây, nó lại bị "xẻ làm đôi", tạo cảm giác vô cùng xót xa. Một nửa ánh trăng như in dấu nét mặt buồn bã của Kiều, nửa còn lại soi chiếu bước chân chàng Thúc. Tình cảm mà họ dành cho nhau thật đáng ngưỡng mộ.
Như vậy, bằng việc sử dụng bút pháp tả cảnh ngụ tình cùng hệ thống ngôn từ giàu sức gợi, Nguyễn Du đã khắc họa thành công tâm trạng của Thúy Kiều trong lúc từ biệt Thúc Sinh. Qua đó, ta thấy được tấm lòng trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp của người phụ nữ trong tác phẩm.