Nguyễn Quang Thiều là nhà thơ trưởng thành trong thời kỳ đổi mới. Thơ ông mang đậm chất trữ tình, lãng mạn, giàu hình ảnh và nhạc điệu. Ngôn ngữ thơ của Nguyễn Quang Thiều rất giản dị, mộc mạc nhưng lại chứa đựng chiều sâu triết lý. Bài thơ “Bài hát về cố hương” là một minh chứng điển hình cho phong cách thơ độc đáo ấy.
Bài thơ mở đầu bằng những hình ảnh quen thuộc, gần gũi của làng quê Việt Nam: “Những vì sao ướt”, “gió hoang mê dại”. Những hình ảnh này gợi lên khung cảnh thiên nhiên thanh bình, yên ả nhưng cũng ẩn chứa nét hoang sơ, bí ẩn. Tiếp theo, tác giả sử dụng biện pháp so sánh, nhân hóa để miêu tả vẻ đẹp của ánh sáng đèn dầu: “Ánh sáng đèn dầu/Ngọn đèn ông bà để lại/Đẹp và buồn hơn tất cả những ngọn đèn thuở tôi vừa sinh ra”. Ánh sáng đèn dầu lung linh, huyền ảo, gợi lên vẻ đẹp bình dị, ấm áp của cuộc sống thôn quê. Đồng thời, nó cũng ẩn chứa nỗi buồn man mác, gợi nhớ về quá khứ, về những kỷ niệm đẹp đẽ đã qua. Câu thơ “Tôi hát bài hát về cố hương tôi” được lặp đi lặp lại nhiều lần, như một lời khẳng định, một tiếng lòng da diết, nhớ thương của tác giả dành cho quê hương. Tình yêu quê hương được thể hiện một cách trực tiếp, chân thành, tha thiết.
Hình ảnh “Khúc ruột chôn ở cố hương” là một ẩn dụ độc đáo, thể hiện tình cảm gắn bó máu thịt của con người với quê hương. Dù có đi đâu, làm gì, con người vẫn luôn hướng về cội nguồn, về nơi chôn rau cắt rốn của mình. Hình ảnh “Con chó nhỏ để canh giữ nỗi buồn – Báu vật cố hương” cũng rất giàu ý nghĩa. Con chó nhỏ là biểu tượng của tình cảm thuần khiết, son sắt, thủy chung. Nó là người bạn đồng hành, là niềm vui, là chỗ dựa tinh thần của con người. Nỗi buồn là một phần tất yếu của cuộc sống, nhưng nó cũng là động lực để con người vươn lên, vượt qua khó khăn, thử thách.
Về nghệ thuật, bài thơ sử dụng ngôn ngữ giản dị, gần gũi, dễ hiểu. Các biện pháp tu từ như so sánh, nhân hóa, ẩn dụ được sử dụng một cách nhuần nhuyễn, góp phần làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho bài thơ. Nhịp thơ đều đặn, chậm rãi, tạo cảm giác nhẹ nhàng, êm ái, phù hợp với chủ đề của bài thơ. Giọng điệu của bài thơ tha thiết, chân thành, thể hiện tình cảm sâu sắc của tác giả dành cho quê hương.
Tóm lại, bài thơ “Bài hát về cố hương” là một tác phẩm hay, giàu ý nghĩa. Qua bài thơ, tác giả đã khắc họa thành công tình cảm quê hương tha thiết, sâu nặng của con người. Đó là tình cảm gắn bó, yêu thương, trân trọng, là niềm tự hào và khát vọng được trở về với cội nguồn. Bài thơ đã để lại trong lòng người đọc những ấn tượng sâu sắc, khơi gợi những suy ngẫm về tình yêu quê hương đất nước.