viết văn nghị luận phân tích bài thơ múa xuân nho nhỏ

Hao Thao BÀI VĂN NGHỊ LUẬN PHÂN TÍCH BÀI THƠ “MÙA XUÂN NHO NHỎ” – THANH HẢI

Trong kho tàng thi ca Việt Nam hiện đại, “Mùa xuân nho nhỏ” của Thanh Hải là một trong những bài thơ đặc sắc, để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người đọc bởi vẻ đẹp giản dị mà sâu lắng, giàu tính nhân văn. Bài thơ được viết vào tháng 11 năm 1980 – khi nhà thơ đang nằm trên giường bệnh và chỉ một tháng sau, ông qua đời. Trong hoàn cảnh đặc biệt ấy, bài thơ không chỉ là lời giã biệt cuộc đời mà còn là bản hòa ca về tình yêu quê hương, đất nước và khát vọng sống hiến dâng cao đẹp của một con người chân thành, tha thiết với cuộc đời.

Mở đầu bài thơ là hình ảnh mùa xuân thiên nhiên tươi đẹp của đất trời xứ Huế:

“Mọc giữa dòng sông xanh

Một bông hoa tím biếc

Ơi con chim chiền chiện

Hót chi mà vang trời...”

Bằng ngôn ngữ giản dị, tự nhiên, Thanh Hải đã vẽ nên một bức tranh mùa xuân với màu sắc, âm thanh và cảm xúc chan chứa. Hình ảnh “bông hoa tím biếc” và “chim chiền chiện hót vang trời” gợi lên một không gian tràn đầy sức sống, trong trẻo và bình yên. Sự cảm nhận tinh tế ấy không chỉ phản ánh tâm hồn nhạy cảm của nhà thơ mà còn thể hiện tình yêu thiết tha với thiên nhiên, đất trời quê hương.

Sau vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên là hình ảnh mùa xuân của đất nước:

“Mùa xuân người cầm súng

Lộc giắt đầy quanh lưng

Mùa xuân người ra đồng

Lộc trải dài nương mạ...”

Hình ảnh “người cầm súng” và “người ra đồng” là hai biểu tượng tiêu biểu cho những con người đang góp sức mình vào công cuộc bảo vệ và xây dựng Tổ quốc. “Lộc” ở đây không chỉ là lộc xuân của cây cỏ, mà còn là “lộc” của niềm vui, của thành quả từ mồ hôi, công sức và hy sinh. Qua đó, Thanh Hải muốn ca ngợi mùa xuân của cách mạng, của nhân dân – những con người đang cùng nhau làm nên mùa xuân của đất nước.

Từ cảm xúc trước mùa xuân đất trời và đất nước, nhà thơ thể hiện khát vọng sống cống hiến:

“Ta làm con chim hót

Ta làm một nhành hoa

Ta nhập vào hoà ca

Một nốt trầm xao xuyến...”

Ở đây, cái “ta” không chỉ là tác giả mà còn là mỗi con người trong cuộc sống. Khát vọng được “làm con chim hót”, “một nhành hoa”, “một nốt trầm” – tuy nhỏ bé nhưng lại mang giá trị bền bỉ, góp phần làm nên bản giao hưởng cuộc đời. Đó là khát vọng được sống có ích, được cống hiến, dù là trong âm thầm, lặng lẽ. Điều đặc biệt là tâm nguyện ấy được nói lên khi nhà thơ đang đối diện với cái chết – càng khiến cho ý thơ trở nên xúc động và cao đẹp.

Khép lại bài thơ là tiếng lòng tha thiết với quê hương, đất nước:

“Mùa xuân ta xin hát

Câu Nam ai, Nam bình

Nước non ngàn dặm tình

Nhịp phách tiền đất Huế...”

Tiếng “hát” ở đây không chỉ là âm thanh của lời ca, mà là lời dặn dò, lời tiễn biệt đầy yêu thương của một con người sắp ra đi nhưng trái tim vẫn thuộc về quê hương, về dân tộc. Dù trong giờ phút cuối, nhà thơ vẫn giữ trọn tình yêu với đất nước, với văn hóa dân tộc – tiêu biểu là âm điệu dân ca Nam Bộ và âm hưởng xứ Huế được đưa vào thơ.

“Mùa xuân nho nhỏ” là bài thơ chứa đựng vẻ đẹp của một tâm hồn yêu đời, yêu người, yêu đất nước và luôn khát khao được sống có ích. Thanh Hải đã gửi gắm vào bài thơ lời giã biệt nhẹ nhàng nhưng sâu sắc, mang giá trị nhân văn và tinh thần công dân mạnh mẽ. Bài thơ như một đóa hoa lặng lẽ nhưng tỏa hương bền lâu giữa vườn thơ hiện đại Việt Nam.