Thạch Lam là một cây bút tiêu biểu của nhóm Tự lực văn đoàn, cũng là một nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam những năm 1930- 1945. Tuy sáng tác không nhiều nhưng những tác phẩm văn chương của Thạch Lam lại thấm đượm những giá trị nhân văn sâu sắc, những câu chuyện của đời sống vô cùng bình dị được nhà văn đưa vào tác phẩm với những điểm nhấn tạo thành những tác phẩm có giá trị, có sức hấp dẫn đặc biệt đối với bao thế hệ độc giả xưa- nay. Để tìm hiểu về phong cách, tư tưởng của nhà văn Thạch Lam, ta có thể phân tích thông qua truyện ngắn "Cô áo lụa hồng".
"Cô áo lụa hồng" là một truyện ngắn được in trong tập truyện ngắn "Gió lạnh đầu mùa" xuất bản năm 1937. Câu chuyện kể về nhân vật Thanh- một chàng trai trẻ trở về thăm quê hương sau một thời gian dài xa cách. Trong khung cảnh làng quê thanh bình, yên ả, Thanh đã gặp lại những người thân, những người bạn cũ và trải qua những kỉ niệm đẹp đẽ. Truyện ngắn này mang đậm dấu ấn phong cách nghệ thuật của Thạch Lam. Đó là lối viết nhẹ nhàng, tinh tế, giàu chất thơ. Tác phẩm không có cốt truyện mà chỉ là dòng suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật Thanh. Nhưng chính điều đó đã góp phần thể hiện tư tưởng, chủ đề của tác phẩm.
Tư tưởng, chủ đề của truyện ngắn "Cô áo lụa hồng" được thể hiện qua dòng suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật Thanh. Đó là tình yêu quê hương tha thiết, da diết; là niềm trân trọng những giá trị bình dị, thuần khiết của cuộc sống; là sự thấu hiểu, đồng cảm với những mảnh đời bất hạnh. Tình yêu quê hương của Thanh được thể hiện qua những chi tiết nhỏ nhặt trong tác phẩm. Khi trở về quê hương, Thanh cảm thấy vô cùng thích thú khi được ngắm nhìn khung cảnh thiên nhiên nơi đây. Anh hít hà mùi hương của đất trời, của lúa chín, của hoa cỏ. Anh ngắm nhìn những ngôi nhà mái ngói đỏ tươi, những con đường đất đỏ ngoằn ngoèo. Anh nhớ lại những kỉ niệm tuổi thơ của mình nơi đây. Tình yêu quê hương của Thanh còn được thể hiện qua hành động của anh. Anh thường xuyên giúp đỡ những người dân nghèo khó trong làng. Anh tặng họ những món quà nhỏ, an ủi họ khi gặp khó khăn. Anh cũng luôn mong muốn quê hương mình ngày càng phát triển, giàu đẹp hơn.
Niềm trân trọng những giá trị bình dị, thuần khiết của cuộc sống được thể hiện qua việc Thanh quan sát, cảm nhận những điều giản dị xung quanh mình. Anh chú ý đến từng chi tiết nhỏ nhặt như tiếng chim hót, tiếng gió thổi, tiếng lá cây xào xạc. Anh cũng trân trọng những món ăn dân dã, bình dị của quê hương như bánh chưng, bánh giầy, xôi nếp. Sự thấu hiểu, đồng cảm với những mảnh đời bất hạnh được thể hiện qua việc Thanh giúp đỡ những người dân nghèo khó trong làng. Anh cũng luôn mong muốn quê hương mình ngày càng phát triển, giàu đẹp hơn.
Như vậy, qua truyện ngắn "Cô áo lụa hồng", Thạch Lam đã thể hiện một cách tinh tế, sâu sắc tình yêu quê hương, đất nước; niềm trân trọng những giá trị bình dị, thuần khiết của cuộc sống và sự thấu hiểu, đồng cảm với những mảnh đời bất hạnh. Đây đều là những tư tưởng, chủ đề mang tính nhân văn sâu sắc, góp phần làm nên giá trị của tác phẩm.
Bên cạnh đó, truyện ngắn "Cô áo lụa hồng" còn thể hiện tài năng nghệ thuật của Thạch Lam. Nhà văn đã sử dụng ngôn ngữ nhẹ nhàng, tinh tế, giàu chất thơ để miêu tả khung cảnh thiên nhiên, tâm trạng nhân vật. Cách xây dựng nhân vật Thanh cũng rất thành công, giúp người đọc dễ dàng cảm nhận được những tâm tư, tình cảm của nhân vật.
Tóm lại, truyện ngắn "Cô áo lụa hồng" là một tác phẩm hay, giàu ý nghĩa nhân văn. Qua tác phẩm, Thạch Lam đã thể hiện tình yêu quê hương, đất nước; niềm trân trọng những giá trị bình dị, thuần khiết của cuộc sống và sự thấu hiểu, đồng cảm với những mảnh đời bất hạnh.