lập dàn ý phân tích nội dung và nghệ thuật bài mặt đường khát vọng của Nguyễn Khoa Điềm

hoaaaI. Mở bài

• Giới thiệu tác giả Nguyễn Khoa Điềm: gương mặt tiêu biểu trong văn học thời chống Mỹ, với phong cách thơ giàu chất trí tuệ và cảm xúc.
• Giới thiệu bài thơ Mặt đường khát vọng: viết năm 1971, mang đậm tinh thần yêu nước, kêu gọi thanh niên trí thức miền Nam vùng dậy đấu tranh.
• Dẫn vào đoạn thơ được phân tích và khẳng định giá trị nội dung – nghệ thuật.

II. Thân bài

1. Nội dung

a. Niềm tin và khát vọng sống mãnh liệt của thế hệ trẻ

• "Ta lớn lên bằng niềm tin rất thật": câu thơ mở đầu khẳng định sức mạnh tinh thần được nuôi dưỡng bằng lý tưởng cao đẹp, chứ không phải vật chất.
• Dẫu cuộc sống có “cay đắng dập vùi”, nhưng vẫn tin rằng hạnh phúc tồn tại – niềm tin vào cái thiện và tương lai không bao giờ mất đi.

b. Những biểu tượng dân gian mang tính cổ tích, phản ánh niềm tin vào công lý, điều tốt đẹp

• "Rằng cô Tấm cũng về làm hoàng hậu" → cái thiện chiến thắng cái ác.
• "Cây khế chua có đại bàng đến đậu" → sự trả ơn, luật nhân quả.
• → Niềm tin vào đạo lý, vào truyền thống văn hóa dân tộc.

c. Niềm tin vào con người – trung tâm của sự đổi thay

• "Đất đai cỗi cằn thì người sẽ nở hoa": đất có thể nghèo, nhưng con người có thể làm nên kỳ tích.
• "Hoa của đất, người trồng cây dựng cửa" → hình ảnh con người kiến tạo, dựng xây cuộc sống tốt đẹp.

d. Khát vọng tuổi trẻ vươn ra chân trời mới

• "Ta lớn lên khao khát những chân trời" → ước muốn vượt khỏi giới hạn, hướng đến những giá trị cao cả.
• Những hình ảnh: biển khơi, mặt trời đỏ rực, ngàn sao,... thể hiện khát vọng vươn xa, khám phá, dấn thân, tiêu biểu cho thế hệ thanh niên trí thức trong thời chiến.

2. Nghệ thuật

• Giọng thơ trữ tình sâu lắng xen lẫn chất chính luận nhẹ nhàng.
• Hình ảnh phong phú, nhiều biểu tượng gần gũi với văn hóa dân gian Việt Nam (cô Tấm, cây khế...) → giúp người đọc dễ cảm, dễ liên hệ.
• Thủ pháp đối lập: cay đắng – hạnh phúc, cỗi cằn – nở hoa → làm nổi bật tinh thần lạc quan, kiên cường.
• Ngôn ngữ mộc mạc, giản dị mà gợi cảm, gần gũi như lời tự sự chân thành.

III. Kết bài

• Khẳng định giá trị nội dung: đoạn thơ thể hiện lý tưởng sống, niềm tin mãnh liệt và khát vọng vươn tới của thế hệ trẻ trong thời kỳ kháng chiến.
• Khẳng định giá trị nghệ thuật: hình ảnh giàu tính biểu tượng, ngôn ngữ giản dị mà sâu sắc, giọng điệu thiết tha.
• Liên hệ: thông điệp vẫn còn nguyên giá trị với thanh niên hôm nay – sống có lý tưởng, không ngừng vươn lên dù trong hoàn cảnh nào.