Viết một bài văn nghị luận (khoảng 500 chữ), phân tích chủ đề và đặc sắc nghệ thuật của đoạn thơ trong bài thơ “Bài học đầu cho con” của Đỗ Trung Quân

Nhà thơ Đỗ Trung Quân sinh ngày 19 tháng 1 năm 1945, tên thật là Lê Văn Quế. Ông lớn lên và đi học tại Sài Gòn rồi bị lưu lạc ở vùng Mê Kông, Rạch Giá, Cà Mau và học ở trường Nam Sư Phạm cấp 3 cuối cùng. Sau đó ông trở lại Sài Gòn học ở Trường Đại học Văn hóa.

Ông bắt đầu làm thơ từ năm 12 tuổi, sau này tham gia hoạt động tình nguyện ở chiến trường cực nam Trung Bộ. Năm 1972, bài thơ “Quê hương” của ông do nhạc sĩ Giáp Văn Thạch phổ nhạc từ những dòng thơ mộc mạc, chân thành đã trở thành bài hát được nhiều người yêu thích nhất.

Bài thơ “Bài học đầu cho con” được đăng trên báo Khăn quàng đỏ năm 1986 và nhanh chóng được đông đảo bạn bè mến mộ. Ban đầu bài thơ được làm trong phạm vi nhỏ hẹp dành để tặng Quỳnh Anh, con của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh cũng là người bạn thân thiết của tác giả Đỗ Trung Quân.

Vốn là người thích phiêu lưu nên nhà thơ Đỗ Trung Quân đã đặt chân khắp mọi miền đất nước. Chính vì vậy, ông thường viết về những miền quê, nơi ông đã từng đi qua hoặc dừng chân khá lâu. Thơ của ông rất mộc mạc, gần gũi với cuộc sống thường ngày của độc giả. Một số tác phẩm tiêu biểu của nhà thơ Đỗ Trung Quân bao gồm:

Hương tràm (1978); Chút tình đầu (1984); Bài học đầu cho con (1986); Khúc mưa; Những bông hoa trên tuyến lửa…

Bài thơ “Bài học đầu cho con” mang âm hưởng dân ca Bắc Bộ, gợi nhớ cho người đọc những kỉ niệm về quê hương, xứ sở.

“Quê hương là gì hở mẹ
Mà cô giáo dạy phải yêu
Quê hương là gì hở mẹ
Ai đi xa cũng nhớ nhiều”.

Những câu hỏi tu từ được lặp đi lặp lại tạo nên âm hưởng dìu dặt, tha thiết. Hai lần cậu bé thắc mắc: “Quê hương là gì hở mẹ”, “Quê hương là gì hở mẹ” và lần nào cậu cũng nhận được lời giải đáp.

Lời giải đáp chứa đựng trong những câu hát ru êm ái, ngọt ngào. Quê hương được ví như là vú sữa chín trái, ngọt ngào, thơm thảo, quê hương là ca dao, cổ tích, là bầu sữa mẹ… Tất cả những thứ ấy đều gắn bó với cậu bé.

Bức tranh đồng quê tươi đẹp, bình dị hiện lên trong trí óc non nớt của đứa trẻ. Cậu bé thấy hình ảnh của mình chập chờn trong giấc ngủ, thấy cánh cò trắng lượn vòng trên đồng lúa xanh mướt, thấy vầng trăng tròn treo lửng lơ trên vòm trời mỗi đêm.

Hình ảnh so sánh “quê hương mỗi người chỉ một/như là chỉ một mẹ thôi” khẳng định chắc chắn quê hương là duy nhất, giống như mẹ chúng ta chỉ có một. Nếu ai chưa biết yêu thương quê hương, xứ sở thì sẽ không lớn nổi thành người. Tác giả khéo léo sử dụng biện pháp tu từ so sánh, liệt kê, điệp ngữ… nhằm nhấn mạnh vai trò của quê hương đối với mỗi con người.

Từ đó nhắc nhở chúng ta phải luôn biết ơn và trân trọng nơi mình đã sinh ra và lớn lên, bởi đó là cội nguồn của hạnh phúc.

Tác giả sử dụng hình ảnh thơ bình dị, chân thành, gợi lên những kỷ niệm đẹp đẽ của thời thơ ấu. Ngôn ngữ mộc mạc, giản dị nhưng giàu sức biểu đạt, khiến người đọc dễ dàng cảm nhận được tình cảm sâu sắc của tác giả.

Bài thơ “Bài học đầu cho con” của Đỗ Trung Quân là một tác phẩm hay, giàu ý nghĩa. Nó nhắc nhở mỗi người phải biết ơn và trân trọng cội nguồn sinh dưỡng của mình.