Trong mỗi tác phẩm văn học, nhân vật chính trở thành linh hồn thể hiện tư tưởng của toàn bộ tác phẩm. Với truyện ngắn Làng của nhà văn Kim Lân, nhân vật ông Hai chính là linh hồn của câu chuyện. Ông Hai đã được nhà văn xây dựng rất sinh động, có ngoại hình, ngôn ngữ và cả tâm lí hành động như một người nông dân Việt Nam thời kì kháng chiến chống Pháp. Đặc biệt, nhân vật ông Hai đã thể hiện một tình yêu làng quê sâu sắc, gắn bó hòa quyện với lòng yêu nước và tinh thần kháng chiến.
Ông Hai trước hết là một người rất tự hào về làng chợ Dầu của mình. Đi đến đâu ông cũng khoe về làng chợ Dầu. Ông yêu tất cả những gì thuộc về cái làng ấy đến nỗi đi đến đâu ông cũng khoe, không chú ý đến mọi người có nghe hay không. Đối với ông, tất cả những gì của làng chợ Dầu đều đáng tự hào. Khi ở nơi tản cư, ông nhớ cái làng của ông, nhớ những ngày tháng lao động cùng anh em đào đường, đắp ụ, xẻ hào, khuân đá,... Và rồi, khi cái tin dữ đột ngột ập đến, ông Hai đau đớn tủi hổ khi nghe người đàn bà bế con thơ tuyên bố: "Cái làng chợ Dầu chúng tôi đi Việt gian theo Tây còn giết gì nữa!". Về đến nhà, ông nằm vật ra giường, buồn bã, nhục nhã, lo lắng, trằn trọc không ngủ được. Suốt mấy ngày hôm sau, ông chẳng dám đi đâu, chỉ quanh quẩn ở xó nhà, nghe ngóng binh tình bên ngoài. Ông sợ ai đó nhắc đến những tiếng Tây, Việt gian, cam-nhông,... Ông sợ bị người khác nghi ngờ là cha con thằng Việt gian. Nỗi ám ảnh nặng nề biến thành sự sợ hãi thường xuyên trong ông. Và bắt đầu từ đây, ông chỉ còn biết trút nỗi lòng của mình vào những lời tâm sự với đứa con út. Ông bày tỏ tấm lòng sâu lặng với cái làng của ông, bày tỏ tấm lòng thủy chung với kháng chiến, với cụ Hồ. Mỗi ngày, ông lại càng thấy xấu hổ hơn khi cứ phải ru rú trong nhà. Ông đóng cửa suốt ngày, chỉ tiếp xúc với con mình. Trong tâm trạng dồn nén bấy lâu, ông nói với con tất cả những điều đó. Thực chất, đây là những lời tâm sự, là lời giãi bày tình cảm và niềm tiếc nuối khi không thể trở về làng để chiến đấu. Qua những lời tâm sự với đứa con bé bỏng, ta thấy được tình cảm của ông Hai đối với cái làng chợ Dầu của ông mãnh liệt và nồng nàn biết chừng nào. Dù có đi bất cứ đâu, ông vẫn luôn hướng về làng, mong muốn quay trở về làng. Đối với ông, làng chợ Dầu không chỉ là nơi gọi một tiếng "nhà" mà còn là nơi thiêng liêng, cao quý nhất. Tình yêu làng của ông Hai được nâng lên một mức độ mới, hòa quyện với tình yêu nước và tinh thần kháng chiến. Khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc, ông Hai đau đớn tủi hổ vô cùng. Ông không chịu nổi, cố gắng trấn tĩnh bản thân nhưng vẫn không thể giấu được nỗi đau đang trào dâng trong lòng. Ông không dám đi đâu, chỉ quanh quẩn ở xó nhà, nghe ngóng binh tình bên ngoài. Lúc này, ông chỉ biết trò chuyện với đứa con út để giãi bày những tâm sự của mình. Những lời tâm sự với con lúc này cũng chính là lời tự nhủ với lòng mình, thể hiện tình cảm sâu nặng của ông với cái làng chợ Dầu. Ông khẳng định với con rằng làng chợ Dầu của ông sẽ luôn đi theo kháng chiến, theo cụ Hồ Chí Minh. Đó là kết thúc đẹp cho câu chuyện về tình yêu làng, yêu nước của ông Hai.
Nhân vật ông Hai được khắc họa nhờ những yếu tố nghệ thuật đặc sắc. Đầu tiên phải kể đến cách xây dựng tình huống truyện độc đáo, tạo điều kiện để bộc lộ chiều sâu đời sống nội tâm cũng như tính cách của nhân vật. Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật cũng khá xuất sắc, tập trung vào diễn biến tâm trạng của ông Hai khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc và khi nghe tin cải chính. Ngôn ngữ nhân vật ông Hai đậm chất khẩu ngữ, gần gũi với đời sống hằng ngày của người nông dân.
Qua nhân vật ông Hai, người đọc nhận thức được tầm quan trọng của quê hương và đất nước đối với cuộc sống của con người. Đồng thời, đó cũng là những tình cảm thường trực trong tâm hồn mỗi con người, dù trong hoàn cảnh nào, họ vẫn giữ gìn được những tình cảm tốt đẹp và hướng đến những điều tốt đẹp hơn.