(Cho các con) .. Tổ quốc là khi mẹ sinh con Có cải mũi dọc dừa, màu da vàng như nắng Đêm trở dạ có bà con chòm xóm Bếp lửa hồng ẩm suốt cả đời ta Con lớn như măng trong sự tích đằng ngà Hồn trẻ Việt tự...

Đoạn thơ "Tổ quốc" của Nguyễn Sĩ Đại đã khắc họa một hình tượng Tổ quốc vừa gần gũi, thân thương, vừa thiêng liêng, vĩnh hằng qua lăng kính cảm xúc của nhân vật trữ tình. Mở đầu, Tổ quốc hiện lên trong khoảnh khắc thiêng liêng của sự sống, gắn liền với hình ảnh người mẹ và những điều bình dị nhất: "Tổ quốc là khi mẹ sinh con/Cô cài mui dứa, màu da vàng như nắng". Những hình ảnh "mui dứa", "màu da vàng như nắng", "bà con chòm xóm", "bếp lửa hồng" gợi lên một không gian quê hương ấm áp, nghĩa tình, nơi con người sinh ra và lớn lên trong sự chở che, đùm bọc. Tổ quốc không phải là một khái niệm trừu tượng mà hiện hữu ngay trong những điều thân thuộc nhất của đời sống thường nhật. Tiếp theo, Tổ quốc được nhân vật trữ tình cảm nhận qua chiều dài lịch sử và những phẩm chất tốt đẹp của dân tộc: "Con lớn lên như măng trong sự tích Thằng Gióng/Hồn trẻ Việt tự mang hồn Thánh Gióng/Nết phúc hậu dịu dàng cô Tấm/Nghĩa đồng bào bao trọn biển và non". Các hình tượng Thằng Gióng, cô Tấm là những biểu tượng văn hóa sâu sắc, tượng trưng cho sức mạnh quật cường, lòng yêu nước và sự nhân hậu, bao dung của người Việt. Tổ quốc таким образом không chỉ là không gian địa lý mà còn là hồn cốt, là bản sắc văn hóa được trao truyền qua bao thế hệ. Đến những khổ thơ sau, hình tượng Tổ quốc được mở rộng ra không gian và thời gian: "Tổ quốc là biển trăn áo mong manh/Tây rối Bắc đối mùa rán rạt gió/Bao thế kỉ những đợi chờ hóa đá/Đất nước vĩnh hằng cánh võng trước thềm khơi". Tổ quốc hiện lên với vẻ đẹp hùng vĩ, trải qua bao thăng trầm lịch sử, sự khắc nghiệt của thiên nhiên và những cuộc chiến tranh. Hình ảnh "biển trăn áo mong manh", "Tây rối Bắc đối mùa rán rạt gió" gợi lên sự gian lao, thử thách mà đất nước đã trải qua. Tuy vậy, Tổ quốc vẫn "vĩnh hằng", trường tồn như "cánh võng trước thềm khơi", một hình ảnh vừa bình dị vừa gợi cảm giác về sự yên bình, bền vững. Cuối cùng, nhân vật trữ tình khẳng định Tổ quốc là những điều thiêng liêng, quý giá nhất trong trái tim mỗi người: "Là dòng máu cha ông tha thiết chảy muôn đời/Thấm vào đất, vào con, vào sắc cờ cháy rực/Là tất cả những gì yêu dấu nhất/Không nói được thành lời, thì gọi Tổ quốc ơi!". Tổ quốc trở thành dòng chảy lịch sử, là máu thịt, là niềm tự hào dân tộc. Tình yêu Tổ quốc là một tình cảm sâu kín, thiêng liêng, vượt lên trên mọi ngôn từ. Tiếng gọi "Tổ quốc ơi!" vang lên như một lời khẳng định, một sự tôn kính và một tình yêu vô bờ bến. Qua cảm nhận của nhân vật trữ tình, hình tượng Tổ quốc hiện lên vừa cụ thể, gần gũi, vừa khái quát, thiêng liêng, là sự kết tinh của tình yêu quê hương, đất nước và niềm tự hào về bản sắc văn hóa dân tộc.