Nguyễn Đình Thi là một trong những gương mặt tiêu biểu của thế hệ các nhà thơ thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp. Ông đã có nhiều đóng góp đa dạng và to lớn cho nền văn học nước nhà ở nhiều thể loại khác nhau như truyện, kịch, tiểu thuyết, nhạc, hoạ,... Thơ của ông tự do, phóng khoáng mà vẫn hàm súc, sâu lắng, suy tư và có nhiều tìm tòi. Bài thơ Nhớ được sáng tác năm 1950, tại chiến khu Việt Bắc. Đây là giai đoạn đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Niềm vui và những suy nghĩ của nhà thơ được mở ra từ tiếng hát của người con gái chứa chan niềm thương nhớ và đầy khao khát:
Ngôi sao nhớ ai mà sao lấp lánh soi sáng đường chiến sĩ giữa đèo mây
Ngôi sao được nhắc tới trong câu thơ là hình ảnh thực, đó là ngôi sao trên bầu trời Việt Bắc đang dẫn lối soi đường cho những người chiến sĩ cách mạng. Nhưng đồng thời nó cũng là một hình ảnh mang tính tượng trưng. Ngôi sao chính là hình ảnh của người con gái đang gửi gắm nỗi nhớ thương tới người mình yêu thương. Trong những năm tháng chiến đấu, những người chiến sĩ luôn phải sống trong rừng núi âm u, hoang vắng, thiếu vắng đi bóng dáng của người con gái yêu thương. Vì vậy mà họ luôn khao khát và mong chờ tới ngày gặp lại người yêu. Nỗi nhớ ấy càng trở nên da diết hơn khi màn đêm buông xuống, những người chiến sĩ nhìn lên bầu trời và thấy được những ánh sao lấp lánh. Họ đã gửi gắm nỗi nhớ của mình vào trong những ánh sao ấy.
Trong khổ thơ tiếp theo, tác giả đã khắc họa vẻ đẹp của thiên nhiên núi rừng Việt Bắc:
Ngọn lửa nhớ ai mà hồng đêm lạnh
Sưởi ấm lòng chiến sĩ dưới ngàn cây
Ánh sáng của những vì sao lấp lánh kia đã xua tan đi màn đêm tăm tối, làm cho ngọn lửa thêm hồng, thêm rực rỡ. Những tia lửa ấm áp ấy đã sưởi ấm cho tâm hồn của những người chiến sĩ nơi rừng thiêng nước độc, giúp họ quên đi cái lạnh lẽo của màn đêm, quên đi sự cô đơn, trống vắng. Đồng thời, nó cũng tiếp thêm sức mạnh cho những người chiến sĩ, giúp họ vững vàng tay súng để bảo vệ quê hương, đất nước.
Khổ thơ cuối cùng khép lại bài thơ với những dòng thơ tràn đầy tình yêu thương:
Anh yêu em như anh yêu đất nước
Vất vả đau thương tươi thắm vô ngần
Anh nhớ em mỗi bước đường anh bước
Mỗi tối anh nằm, mỗi miếng anh ăn
Tình yêu đôi lứa được đặt ngang tầm vóc của tình yêu quê hương, đất nước. Đó là một tình yêu cao cả, thiêng liêng, vượt lên trên mọi hoàn cảnh. Người lính trẻ dù phải trải qua bao nhiêu khó khăn, gian khổ, thậm chí là hi sinh xương máu thì vẫn luôn giữ trọn vẹn tình yêu của mình. Anh yêu em như yêu đất nước, yêu quê hương. Và tình yêu ấy chính là động lực để anh vượt qua mọi thử thách, gian nan.
Bài thơ Nhớ của Nguyễn Đình Thi đã thể hiện một cách chân thực và sâu sắc nỗi nhớ da diết của người lính trẻ dành cho người con gái ở phương xa. Bên cạnh đó, bài thơ còn khắc họa thành công vẻ đẹp của thiên nhiên núi rừng Việt Bắc, đồng thời thể hiện tình yêu quê hương, đất nước tha thiết của người chiến sĩ. Với ngôn từ giản dị, giàu hình ảnh, nhịp điệu nhẹ nhàng, tha thiết, bài thơ đã để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng độc giả.