phân tích bài dặn con

Trần Nhuận Minh là một nhà thơ có nhiều đóng góp trong nền văn chương Việt Nam. Ông nổi tiếng với những sáng tác mang đậm nét dân dã, bình dị và gần gũi với cuộc sống đời thường. Thơ của ông luôn chứa đựng những triết lý sống sâu xa, nhẹ nhàng đi vào lòng người. Một trong những tác phẩm tiêu biểu là "Dặn con". Tác phẩm đã gửi gắm được tấm lòng yêu thương, trân quý của nhà thơ dành cho những mảnh đời bất hạnh.

Ngay từ những câu thơ đầu tiên, tác giả đã vẽ nên bức tranh nghèo đói, khổ cực của người lao động. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng chúng ta không nên cười giễu họ mà phải tùy vào hoàn cảnh mà giúp đỡ.

Chẳng ai muốn làm hành khất
Tội trời đày ở nhân gian
Con không được cười giễu họ
Dù họ hôi hám úa tàn

Nhà thơ đã lí giải cho đứa con của mình nguyên nhân vì sao họ khốn khổ, tủi nhục như vậy. Đó là bởi vì họ bị xã hội phong kiến đàn áp, bị chiến tranh tàn ác chia cắt gia đình... Họ phải chịu đựng mùi hôi thối của thuốc súng, mùi khói khét mù mắt. Họ phải chịu đựng những vết thương cả về thể xác lẫn tinh thần. Mặc dù họ rất đáng thương nhưng lại bị mọi người khinh bỉ, coi thường. Hai từ "hôi hám úa tàn" thật xót xa, đau đớn. Nó gợi lên hình ảnh những con người đang cố gắng chống chọi với cái chết. Cái chết có thể ập đến bất cứ lúc nào, đặc biệt là trong hoàn cảnh khắc nghiệt như vậy.

Tuy nhiên, dù họ có ra sao thì chúng ta cũng không nên phê phán hay chỉ trích. Chúng ta cần phải cảm thông, chia sẻ với nỗi đau của họ. Điều này thể hiện rõ nét qua lời dặn dò của người cha:

"Con không bao giờ được cười giễu họ/ Dù họ hôi hám úa tàn"

Lời dặn dò ấy xuất phát từ trái tim yêu thương, đồng cảm của người cha. Ông muốn con mình hiểu được hoàn cảnh của những người bất hạnh và tôn trọng họ.

Không chỉ dừng lại ở đó, người cha còn muốn con mình phải biết giúp đỡ người khác:

"Mai rồi con lớn lên/ Con sẽ thấy/ Nhiều người hơn con/ Đang phải chịu nhiều thiệt thòi"

Ông khẳng định rằng mai sau con trưởng thành sẽ thấy rất nhiều người còn khổ sở, bất hạnh hơn những người ăn xin kia. Lúc đó, con nhất định phải giúp đỡ họ, san sẻ với họ những gì mà con có. Bởi mỗi người sinh ra đều mang trong mình sứ mệnh giúp đỡ người khác. Nếu ai cũng ích kỉ, chỉ biết lo cho bản thân thì xã hội này sẽ trở nên vô cảm, lạnh lùng. Tình yêu thương, sự sẻ chia là điều vô cùng cần thiết để gắn kết con người lại với nhau.

Như vậy, bài thơ "Dặn con" đã gợi lên trong mỗi người đọc rất nhiều suy ngẫm. Nó khiến ta phải nhìn nhận lại bản thân xem mình đã làm tròn trách nhiệm hay chưa, còn điều gì thiếu sót không. Đồng thời, bài thơ cũng nhắc nhở chúng ta phải biết yêu thương, đùm bọc những người gặp khó khăn, hoạn nạn.

Về mặt nghệ thuật, tác giả đã sử dụng ngôn ngữ giản dị, mộc mạc nhưng giàu sức gợi. Những hình ảnh được sử dụng trong bài thơ đều rất gần gũi, quen thuộc với cuộc sống đời thường. Điều này giúp cho người đọc dễ dàng tiếp cận và đồng cảm với nội dung mà tác giả muốn truyền tải. Bên cạnh đó, giọng điệu của bài thơ cũng rất nhẹ nhàng, thấm thía, tạo nên hiệu quả cao trong việc truyền tải thông điệp.