Phân tích bài thơ truyện kiều(2 caai đầu)

Nguyễn Du là một đại thi hào dân tộc Việt Nam, danh nhân văn hóa thế giới. Truyện Kiều là tập đại thành của ông kết tinh những giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc. Chỉ bằng hai mươi bốn câu thơ lục bát cô đọng, khúc nhạc tiêu tao ai oán về thân phận đời người, Nguyễn Du đã cực tả được vẻ đẹp của hai chị em Thuý Kiều, Vân bằng cụm từ "mười phân vẹn mười". Đoạn trích "Chị em Thuý Kiều" nằm ở phần đầu "Gặp gỡ và đính ước", là một trong những đoạn thơ hay nhất, đẹp nhất trong "Truyện Kiều".

Bốn câu mở đầu là lời giới thiệu chung về hai chị em Thuý Kiều và Thuý Vân:

Đầu lòng hai ả tố nga,
Thuý Kiều là chị, em là Thuý Vân.
Mai cốt cách, tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười.

Hai chị em Thuý Kiều mang vóc dáng thanh cao, mảnh dẻ như cây mai, tâm hồn trong trắng như tuyết. Mỗi người có vẻ đẹp riêng và đều đạt đến độ hoàn mĩ "Mười phân vẹn mười", tạo nên vẻ đẹp hài hoà, hoàn mĩ cho cả gia đình.

Sau lời giới thiệu chung là bức chân dung của nàng Vân:

Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang.
Hoa cười, ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da.

Nàng Vân mang vẻ đẹp "trang trọng khác vời", đó là vẻ đẹp cao sang quí phái, phúc hậu. Nét mày ngài nở nang, khuôn mặt đầy đặn, tươi sáng như ánh trăng, tiếng nói, tiếng cười đoan trang, hiền thục. Nàng Vân còn có mái tóc mượt mà, óng ả hơn cả mây, làn da trắng ngần hơn tuyết. Nhà thơ đã sử dụng những biện pháp tu từ ẩn dụ, so sánh, kết hợp với bút pháp ước lệ tượng trưng để khắc hoạ thật sắc nét và gợi cảm vẻ đẹp của nàng Vân. Bức chân dung nàng Vân mang một vẻ đẹp hoàn hảo, theo quan niệm thẩm mĩ phong kiến: khuôn mặt tròn đầy, phúc hậu; nét mày ngài nở nang; miệng cười tươi thắm như hoa; giọng nói trong trẻo; làn da trắng trẻo, mịn màng; mái tóc đen óng, mềm mại hơn cả mây. Tất cả toát lên vẻ đẹp trung hậu, dịu dàng, quí phái. Vẻ đẹp đó ngầm thông báo số phận an lành, may mắn.

Nếu miêu tả nàng Vân bằng những hình ảnh ước lệ, thì khi miêu tả nàng Kiều, nhà thơ đã sử dụng thủ pháp đòn bẩy: sau khi miêu tả vẻ đẹp nàng Vân, tiếp theo đó là vẻ đẹp nàng Kiều. Bằng thủ pháp này, có thể dễ dàng nhận thấy nàng Kiều sẽ có vẻ đẹp hơn hẳn nàng Vân:

Kiều càng sắc sảo mặn mà,
So bề tài sắc lại là phần hơn.
Làn thu thuỷ, nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh.

Khác với nàng Vân, nàng Kiều được miêu tả là người con gái "sắc sảo mặn mà". Nàng có đôi mắt tuyệt đẹp, trong vắt như làn nước mùa thu, long mi cong vút như dáng núi mùa xuân. Đôi mắt ấy gợi cái nhìn linh diệu, thăm thẳm, đồng thời ẩn chứa cả một tâm hồn đa sầu đa cảm. Vẻ đẹp của nàng Kiều vượt trội hơn hẳn vẻ đẹp của nàng Vân. Vẻ đẹp ấy làm cho hoa phải ghen, liễu phải hờn, dự báo trước rằng số phận của nàng sẽ gặp nhiều truân chuyên bất hạnh.

Không chỉ có nhan sắc "nghiêng nước nghiêng thành", nàng Kiều còn có tài năng đa dạng:

Thông minh vốn sẵn tính trời,
Pha nghề thi hoạ đủ mùi ca ngâm.
Cung thương lầu bậc ngũ âm,
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương.
Khúc nhà tay lựa nên chương,
Một thiên Bạc mệnh lại càng não nhân.

Nàng Kiều rất thông minh, có tài làm thơ, vẽ tranh, ca hát, múa, đánh đàn. Đặc biệt là tài gảy đàn: "Cung thương lầu bậc ngũ âm", "Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương". Tiếng đàn của nàng cất lên nghe càng hay hơn nữa "Một thiên Bạc mệnh lại càng não nhân". Câu thơ "Một thiên Bạc mệnh lại càng não nhân" có thể hiểu theo hai nghĩa: một là tiếng đàn hay, nghe não nùng, thứ hai là tiếng đàn diễn tả nỗi đau đớn, buồn tủi của kiếp người bạc mệnh như Kiều. Như vậy, nàng Kiều là một người con gái tài sắc vẹn toàn.

Kết thúc đoạn trích là cuộc sống êm ấm của hai chị em Vân, Kiều:

Phong lưu rất mực hồng quần,
Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê.
Êm đềm trướng rủ màn che,
Tường đông ong bướm đi về mặc ai.

Hai chị em đã đến tuổi búi tóc cài trâm, được bao bọc trong cảnh "trướng rủ màn che" rất thùy mị, nết na xứng đáng làm dâu nhà người.

Bằng bút pháp ước lệ tượng trưng, liệt kê, so sánh, ẩn dụ, tác giả Nguyễn Du đã khắc họa thành công vẻ đẹp và tài năng của hai chị em Thuý Kiều, Thuý Vân. Qua đó, ta thấy được thái độ trân trọng, ngợi ca của tác giả dành cho hai chị em.