Mz nâmna Mmsnala u Ạ í

Dương Kiều Minh sinh năm 1960 tại xã Quang Châu, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang; tốt nghiệp khoa Ngữ văn Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội. Ông từng công tác tại Báo Văn Nghệ, Báo Lao động và Đài Truyền hình Việt Nam. Dương Kiều Minh được xem là một gương mặt cách tân sáng danh, một hiện tượng thi ca độc đáo của nền văn học Việt Nam đương đại. Thơ Dương Kiều Minh có nhiều bài hay, gây ấn tượng sâu đậm trong lòng người đọc. Bài thơ "Củi lửa" in trong tập Những mảnh ghép của huyền thoại do Nguyễn Thanh Tâm tuyển chọn, NXB Văn học, 2024.

Bài thơ "Củi lửa" gồm ba khổ, mạch cảm xúc chủ đạo là hoài niệm về quá khứ để từ đó bộc lộ tình cảm chân thành, sâu nặng của nhân vật trữ tình đối với mẹ. Khổ đầu tiên nói về kí ức tuổi thơ gắn liền với hình ảnh bếp lửa thân thương, gần gũi. Hai dòng thơ mở đầu gợi nhớ về kỉ niệm ấu thơ của đứa trẻ nơi làng quê nghèo khó. Mùi khói đã trở thành kí ức ám ảnh suốt đời đứa trẻ. Kí ức ấy thật buồn, bởi nó gắn với cảnh nghèo, cảnh đói của đất nước ta thời kì trước Cách mạng tháng Tám năm 1945. Đứa trẻ ấy lớn lên trong tình yêu thương, sự chăm sóc chu đáo của người mẹ. Mẹ già nua như những buổi chiều, tuổi xuân, niềm vui của mẹ cũng tiêu hao dần theo năm tháng. Bếp lửa là biểu tượng của gia đình ấm cúng, hạnh phúc. Trong bài thơ này, bếp lửa hiện ra dưới hình ảnh giản dị, đơn sơ mà chan chứa nghĩa tình.

Khổ thứ hai nói về thực tại, khi đứa trẻ nay đã khôn lớn trưởng thành. Cuộc sống của đứa trẻ giờ đây đầy đủ, sung túc hơn rất nhiều. Đứa trẻ ngày nào nay đã rời xa vòng tay mẹ, đi học xa nhà, sống tự lập. Dù vậy, đứa trẻ vẫn luôn nhớ về mẹ, nhớ về căn bếp nhỏ ấm áp tình yêu thương. Hình ảnh "mẹ già nua", "bếp lửa ngày đông", "lăng lắc tuổi xuân", "lăng lắc niềm thôn dã"... mang ý nghĩa diễn tả nỗi xót xa, đau đớn của đứa trẻ khi nhận ra mẹ đã già yếu, sức khỏe giảm sút theo thời gian.

Khổ cuối cùng là tiếng lòng da diết, khắc khoải của đứa trẻ khi nghĩ về mẹ. Đứa trẻ mong ước được trở về bên mẹ, được sống lại những tháng ngày thơ ấu bình yên, hạnh phúc. Hình ảnh "ao xưa", "mảnh vườn nhỏ ngày xưa", "bậc thềm dàn dụa trăng", "những hoàng hôn loang lỗ", "gò đồi", "mùi lá bạch đàn xộc vào giấc ngủ"... đều là những kỉ niệm đẹp đẽ, đáng nhớ của tuổi thơ. Giờ đây, tất cả chỉ còn là dĩ vãng, nhưng đứa trẻ vẫn luôn giữ gìn, nâng niu trong trái tim mình. Câu thơ "con về yêu mái rạ cuộc đời một sớm vắng/ ùa lên khói bếp ngày xưa..." thể hiện tình yêu tha thiết, mãnh liệt của đứa trẻ đối với những gì thân thuộc nhất.

Về nghệ thuật, bài thơ sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, gợi cảm, tạo nên bức tranh thiên nhiên và cuộc sống sinh động, chân thực. Nhịp thơ linh hoạt, phù hợp với nội dung từng câu thơ, từng khổ thơ. Giọng điệu thơ lúc thì trầm lắng, da diết, lúc thì sôi nổi, hào hùng, góp phần thể hiện rõ nét tâm trạng của nhân vật trữ tình.

Tóm lại, bài thơ "Củi lửa" của Dương Kiều Minh là một tác phẩm hay, giàu ý nghĩa nhân văn. Bài thơ đã thể hiện tình cảm sâu sắc, chân thành của đứa trẻ đối với mẹ, qua đó khẳng định vai trò to lớn của người phụ nữ trong gia đình và xã hội.